Afvalcrisis treft bestuur Amsterdam
Door Mike Muller
1 uur geleden in BINNENLAND
Amsterdam - De crisis die het Amsterdamse Afval Energie Bedrijf (AEB) treft, raakt in al z’n facetten ook het stadsbestuur. Er is voldoende steun voor een raadsenquête, wethouder Udo Kock (D66) heeft gisteren de raad uitgezwaaid, zijn collega Sharon Dijksma (PvdA) werd beticht van chantage en GroenLinks-bestuurder Marieke van Doorninck kreeg een motie van afkeuring aan haar broek. Hoe nu verder?
Het college en de gemeenteraad staan onder grote druk: elke dag dat langer wordt gewacht met een oplossing, nemen de financiële sores toe. Gemiddeld boert het AEB een half miljoen euro per dag achteruit. En dat terwijl een oplossing voorhanden leek: afvalverwerker Beelen wilde veel geld in het bedrijf steken en zou daarmee de problemen van Amsterdam overnemen.
Gisterenochtend deed topman Wim Beelen van recycle- en sloopbedrijf Beelen in een vlammend betoog een ultieme poging om de gemeenteraad te overtuigen van zijn plan. De afgelopen maanden was hij veel in het Westelijk Havengebied te vinden: zijn bedrijf was -toen de gemeenteraad en het college op vakantie waren- bezig om Amsterdam voor een vuilniscrisis te behoeden. Er werd slib weggebracht, er werd afval verpakt en vervoerd. Topman Beelen herhaalde gisteren dat hij wil blijven knokken voor de medewerkers van het AEB. Sterker nog: hij wil zelfs als adviseur actief blijven om het noodlijdende bedrijf te redden.
Maar of de optie met Beelen nog op tafel ligt, is sinds gisteren twijfelachtig geworden. Linkse partijen die in het college zitten willen het liefst dat AEB door de Noord-Hollandse afvalverbrander HVC wordt overgenomen. Daaraan zitten nog veel haken en ogen: de banken (die nog een lening van 200 miljoen hebben uitstaan) hebben eerder geëist dat een private partij betrokken blijft. Bovendien moeten de 44 gemeenten en waterschappen die betrokken zijn bij HVC daar ook nog goedkeuring voor geven. Het is nog maar de vraag of die op de ellende uit Amsterdam zitten te wachten.
"Raadsenquête over het afvaldebacle"
Intussen zijn de medewerkers van AEB woest op het Amsterdamse college, blijkt uit een brief die de ondernemingsraad naar de burgemeester stuurde. Ze vrezen voor het voortbestaan van AEB, doordat de gemeente voorlopig een stokje heeft gestoken voor de overname door Beelen. De OR is juist voorstander van overname van AEB door Beelen, en maant het college tot spoed: „Er zijn nagenoeg geen liquide middelen meer beschikbaar, er is dus zeer veel haast geboden. De firma Beelen heeft per direct de benodigde liquide middelen beschikbaar.”
Van HVC heeft de OR nog niks vernomen, hoewel zij al tweemaal zijn uitgenodigd om een presentatie te geven. „Ook niet na aandringen door de directie van AEB.”
Volgens de OR van de afvalcentrale is HVC gebaat bij een faillissement van AEB „omdat HVC bij een faillissement kan bepalen welke delen een doorstart zullen maken. Daarnaast kan HVC de levensvatbaarheid van AEB niet garanderen, gelet op het aantal aandeelhouders en de te verdelen dividenden, blijft er voor AEB niets over om zelf te investeren.”
Sneer naar gemeente Amsterdam
De werknemers delen verder een sneer uit aan hun aandeelhouder, de gemeente Amsterdam. „Op basis van onze ervaring met de publieke sector kunnen wij stellen dat de trage besluitvorming en gebrek aan technische kennis niet bijdragen aan een veilige en efficiënte bedrijfsvoering.”
Oud D66-wethouder Udo Kock nam gisteren afscheid in de raad. Hij voelde niets voor het onderbrengen van AEB bij afvalbedrijf HVC en voorziet grote financiële risico’s voor de Amsterdammers.
Oud D66-wethouder Udo Kock nam gisteren afscheid in de raad. Hij voelde niets voor het onderbrengen van AEB bij afvalbedrijf HVC en voorziet grote financiële risico’s voor de Amsterdammers.
Enkele uren nadat die brief gisteren via De Telegraaf uitlekte, barstte in de gemeenteraad een debat los over het opstappen van wethouder Udo Kock. In zijn ontslagbrief geeft Kock aan dat een niet-geprivatiseerd AEB kostbaarder is voor de gemeente en voor Amsterdammers. Bovendien kleven er volgens hem financiële risico’s aan een niet-geprivatiseerd AEB en is de kans op een succesvolle doorstart van het bedrijf en de continuering van de publieke diensten niet gegarandeerd. Toch is dat de route die het college nu kiest door HVC te verkiezen boven Beelen.
Motie van afkeuring
Het kwam GroenLinks-wethouder Marieke van Doorninck in dat debat op een motie van afkeuring te staan. Volgens de indieners van die motie, VVD, Forum voor Democratie, Partij voor de Dieren, Denk, CDA, Partij van de Ouderen en ChristenUnie, straalde de wethouder de afgelopen weken geen gezag uit. „Daar waar je openheid, transparantie en leiderschap verwacht vinden wij dat dat niet is gebeurd”, stelde Marianne Poot namens de VVD. De motie werd weggestemd.
Maar of Beelen voor het college nog een partij is, is nog maar de vraag. De linkse partijen hebben immers de voorkeur uitgesproken voor HVC. Maar D66-fractievoorzitter Reinier van Dantzig -wiens partij een wethouder zag sneuvelen- presenteerde gisteravond laat een motie waarmee wordt afgedwongen dat niet alleen HVC verder wordt onderzocht. „Wij willen nadrukkelijk alle opties open houden”, zei Van Dantzig gisteren. „Dat het college nu kiest vol in te zetten op een oplossingsrichting – de publieke optie met HVC – is dan ook onbegrijpelijk”, zo zei hij.
Dat kwam de democraat weer op veel kritiek van oppositiepartijen te staan. Waarom is net wethouder Kock weggegaan omdat het college voor HVC koos, terwijl een week later alweer gekozen is om toch meerdere opties te gaan onderzoeken?
Volgens van Dantzig kleven aan alle varianten die onderzocht worden risico’s. Dat zou onder andere blijken uit een advies van slechts een paar A4-tjes van de landsadvocaat. „Wat D66 betreft is het in het belang van de stad en de portemonnee van de Amsterdammers echter essentieel om de routes naar privatisering niet af te sluiten maar ze open te houden. Op basis van de informatie die er nu ligt, kunnen wij niet anders dan alle opties openhouden”, stelde hij.
Vrijwel alle partijen steunen nu het plan om alle opties, waaronder dus ook privatisering, uit te zoeken. Dat de stad hiermee een extra risico neemt en -volgens een recente brief van AEB al snel met 74 miljoen over de brug moet komen- wordt voor lief genomen. CDA’er Diederik Boomsma deed wel een beroep op het college om realistische doelen voor ogen te houden. „Je kunt wel over duurzaamheid blijven dagdromen, maar intussen wordt het slib uit Amsterdam door het hele land gesleept”, zei hij.
ChristenUnie-voorman Don Ceder riep de partijen ook op geen ’ideologische’ discussie te gaan voeren. „Het gaat ook om de cijfers.” Hij wil dat de werknemers van AEB nadrukkelijker worden betrokken bij het gehele proces. Wethouder Van Doorninck gaf aan dat dat lastig is, omdat de gemeente aandeelhouder is. Wel is het college bereid in gesprek te gaan met de ondernemingsraad.
In de raad is inmiddels ook brede steun voor een raadsenquête over het afvaldebacle. Een enquête is het zwaarste onderzoeksmiddel dat de raad kan inzetten en kan alleen worden ingesteld als een meerderheid van de raad hiermee instemt, waar het nu op lijkt. De enquêtecommissie kan getuigen en deskundigen, maar ook politieke hoofdrolspelers horen, desnoods onder ede. In 2016 werd een dergelijk onderzoek ingesteld naar aanleiding van grote financiële missers door de gemeente. Wanneer dat onderzoek wordt ingesteld is nog onduidelijk.