Het wordt er in de KLM-familie niet gezelliger op
De harde voorwaarden die het kabinet stelt aan steun aan KLM zetten de onderlinge verhoudingen binnen het bedrijf op scherp, zeggen vakbonden.
De harde voorwaarden die het kabinet stelt aan steun aan KLM zetten de onderlinge verhoudingen binnen het bedrijf op scherp, zeggen vakbonden.
In het kort
Steunpakket KLM is gekoppeld aan verplichting om op arbeidsvoorwaarden te korten.Hoe meer een werknemer verdient, hoe harder de ingreep.Volgens de vakbonden voor hogere inkomens jaagt dit de polarisatie op de werkvloer aan.
Benno Baksteen, voormalig voorzitter van de Vereniging van Verkeersvliegers, vocht een kwarteeuw geleden een loonconflict uit met de KLM-directie. Steun van de andere beroepsgroepen binnen de 'blauwe familie' kreeg hij naar eigen zeggen destijds niet of nauwelijks. De beter betaalde piloten moesten hun eigen boontjes maar zien te doppen.
Baksteen maakt zich zorgen over de onderlinge verhoudingen binnen het bedrijf, laat hij vanuit zijn vakantie-adres op Schiermonnikoog weten. Aanleiding is de handtekening die de KLM-top vorige week zette onder een akkoord met het kabinet in ruil voor miljardensteun. Vanaf de modale inkomensgrens - €36.500 bruto - moeten KLM'ers een percentage inleveren op hun arbeidsvoorwaarden, oplopend tot 20% voor personeel dat meer dan drie keer modaal verdient.
'Doordat je van hogerhand onderhandelingsruimte wegneemt, gaat iedereen op de werkvloer naar elkaar wijzen. Je wakkert zo de spanningen aan', vreest hij. Het personeel bij de luchtvaartmaatschappij moet volledig op elkaar kunnen vertrouwen en is niet gebaat bij onenigheid. Baksteen: 'Ik heb bij de marine gezeten. Daar gold altijd als uitgangspunt: rust bij de stukken.'
Acht vakbonden aan tafel
Volgens Baksteen zijn vakorganisaties nodig om de emoties te kanaliseren. 'Maar de bonden - bij de luchtvaartmaatschappij zijn dat er maar liefst acht in totaal - zijn door het kabinet en de KLM-top naar de achtergrond gedrongen. Een algehele bezuinigingsopdracht van 15% lijkt in deze coronatijd onomstreden. Maar door nu al specifieke eisen te stellen aan de aanstaande looningreep, zien de bonden hun onderhandelingsruimte drastisch ingeperkt worden.'
Dinsdag moet minister Wopke Hoekstra van Financiën zich in de senaat verantwoorden over het steunpakket. Vorige week gaf hij geen krimp na kritiek van de Tweede Kamer op de inperking van de onderhandelingsvrijheid. Arbeidsrechtgeleerden vragen zich af of het kabinet en de KLM-top niet handelen in strijd met internationale verdragen.
'De spanning onder KLM'ers is hoog en de onzekerheid groot', zegt de huidige VNV-president Willem Schmid. 'Alle medewerkers vragen zich af of ze straks nog een baan hebben. Men kijkt dan al gauw naar de ander en hoopt dat ze zelf gespaard blijven. Maar zelfs al gaan de piloten gratis vliegen, dan nog redden wij KLM niet.'
'Polarisatie ligt altijd op de loer', erkent Dario Fucci, voorzitter van de centrale ondernemingsraad. 'Het is een fragiele balans. We zullen er veel tijd en energie in moeten steken om polarisatie te voorkomen.' KLM-woordvoerder Lisette Ebeling Koning wijst erop dat het onderhandelingsproces nog op gang moet komen. 'Er is zeker nog wel wat ruimte om te onderhandelen. Alles moet nog uitgewerkt worden.'
FNV voelt zich gesteund door de minister
FNV-onderhandelaar Jan van den Brink vertegenwoordigt vooral KLM'ers met een kleinere beurs. Hij heeft duidelijk minder moeite met de 'piketpalen' die Hoekstra sloeg en denkt dat die benadering de tegenstellingen op de werkvloer eerder doet verkleinen. 'We krijgen er nu onderling geen ruzie meer over', zegt hij over de verdeling van de lasten. 'We kunnen gewoon verwijzen naar de voorwaarden van het ministerie.'
'Noem mij één bedrijf met meer mensen boven de balkenendenorm dan de KLM', vraagt hij retorisch, doelend op de piloten van wie een deel meer dan €190.000 verdient. 'Blijkbaar heeft de minister gemeend dat de inkomensverdeling een beetje scheef is.'
'Hoekstra durft KLM niet te laten vallen'
Reinier Castelein, voorzitter van vakbond De Unie, noemt de looningreep zonder precedent. Zijn bond vertegenwoordigt veel mensen die meer verdienen dan modaal. 'Het kabinet motiveert de steunoperatie van KLM door te wijzen op het belang van de hele keten erachter, tot en met de kiosk op Schiphol aan toe', merkt Castelein op. 'Waarom pakken ze de inkomens van de luchtverkeersleiding bijvoorbeeld niet aan en wel die bij KLM? Het verhaal klopt gewoon niet.'
De Unie-voorzitter sluit niet uit dat het uiteindelijke pakket er anders komt uit te zien dan de minister voor ogen heeft. 'We gaan niet zomaar inleveren', zegt hij strijdvaardig. Dat dan de steun van €3,4 mrd in gevaar komt, weigert hij te geloven. 'We hebben tot oktober. De verkiezingen komen er aan. Ik moet nog een politicus tegenkomen die het aandurft om KLM eens lekker te laten omvallen.'
Oud-pilotenvoorman Benno Baksteen wijst op de recente geschiedenis. Die leert dat de KLM'ers er onderling altijd zijn uitgekomen om een crisissituatie te bezweren, dus zonder dwang van bovenaf. 'Laat ze het samen oplossen, dat leidt altijd tot de beste oplossingen. Zij hebben er meer verstand van dan Wopke Hoekstra, ook al komt die van McKinsey.'