nine_inch_nerd schreef op 9 september 2021 00:09:
Ieder nadeel (covid-19) heeft zijn voordeel.
Waarom moet er gevlogen worden naar London, Parijs, Berlijn (dus binnen europa) voor het bezoeken van een conferentie, meeting, vergadering als het ook kan via een beeldscherm? Gewoon een vanzelfsprekendheid die voor de toekomst ook anders kan.
Het geldt dus ook voor dit: minder milieuvervuiling en natuurverkwisting door minder wegenaanleg.
'Door thuiswerken zijn investeringen in nieuw asfalt niet meer nodig'Beslissingen over grote infrastructuurplannen kunnen beter wachten totdat duidelijk is welk langetermijneffect corona heeft op thuiswerken. Wanneer het aantal woon-werkritten in de spits met 8% daalt, halveert het aantal files, stelt het PBL. Dat maakt de fel bediscussieerde uitbreiding van de A27 bij Amelisweerd mogelijk overbodig.
Het planbureau heeft een rapport gepubliceerd over het effect van thuiswerken op het verkeer en de woning- en kantorenmarkt. In de laatste sector is nauwelijks een langetermijneffect te zien van corona, maar bij het vervoer wel, zo blijkt uit data-onderzoek en gesprekken met thuiswerkers.
Persconferentie
Volgende week houdt het kabinet weer een persconferentie over de coronamaatregelen. Dan wordt bekend of eind september het thuiswerkadvies los kan worden gelaten. Toch zal niet iedereen en masse naar de kantoortuin trekken. Uit het PBL-onderzoek blijkt dat veel mensen die zijn gaan thuiswerken vanwege de coronapandemie, dat één of meerdere dagen willen blijven doen. Ook overwegen zij vaker later of eerder — na of voor de spits — te vertrekken.
Volgens het PBL zullen mensen zich in totaal niet minder verplaatsen. De door veel mensen vervloekte spits, maakt plaats voor andere ritjes naar de supermarkt of de sportschool. Maar door thuiswerken zal opstopping in spitsuren waarschijnlijk tot het verleden behoren, aldus het rapport.
Alle infraplannen opnieuw bekijken
Afgelopen jaar nam het aantal files in Nederland fors af, bleek uit de jongste Rapportage Rijkswegennet eind augustus. Een blijvende verandering in mobiliteitsgedrag werpt de vraag op of investeringen in nieuw asfalt nog nodig zijn. Vervoerseconoom Erik Verhoef van de Vrije Universiteit en hoogleraar transportbeleid Bert van Wee van de Technische Universiteit Delft vinden van niet. Verhoef: 'De verbreding van wegen is gericht op de piekmomenten. Buiten de spits is er meer dan genoeg capaciteit. Er hoeft maar een klein deel van het spitsverkeer te verdwijnen om de files op te lossen'.
Volgens Van Wee dienen alle infrastructuurinvesteringen waarbij het nog mogelijk is, heroverwogen te worden. 'Infrastructuur is een gruwelijk dure oplossing om fileleed te verminderen en altijd omstreden. Als mensen hun gedrag aanpassen heeft dat een veel hoger rendement', zegt hij.
Van wantrouwen naar gedragsverandering
Sommige respondenten gaven tegenover het Planbureau voor de Leefomgeving aan dat zij in het verleden door de heersende werkcultuur niet de ruimte voelden, of van hun werkgever kregen, om structureel één of meerdere dagen per week thuis te werken. Twee respondenten gaven aan dat zij graag elke maandag thuis wilden werken, maar dat de werkgever dat te ver vond gaan. Tijdonafhankelijk werken — aan de slag buiten de reguliere kantooruren en bijvoorbeeld in de middag wat voor je zelf doen — was voor de coronapandemie nog minder vanzelfsprekend dan vanuit huis werken, aldus respondenten tegenover het PBL. Van medewerkers die zowel thuis als op kantoor werkten, werd verwacht dat zij op werkdagen van 09.00-17.00 uur aanwezig én bereikbaar waren.
Hoogleraar Bert van Wee van de TU Delft denkt dat werkgevers door de ervaringen van de afgelopen anderhalf jaar tot andere inzichten zijn gekomen. 'Noodgedwongen zijn ze overgeschakeld op online werken. Ze hebben gezien dat dit in de meeste gevallen best goed gaat en dat medewerkers productief blijken te zijn.'
In principe moet zo elk project van het zogenoemde Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport doorgelicht worden, stelt de hoogleraar. In dat programma zijn tientallen miljarden toegewezen aan weg- en spoorprojecten. 'Ieder project waar geen point of no return is bereikt — bijvoorbeeld omdat al een aannemer is gecontracteerd — moet bekeken worden of het door moet gaan of afgesteld, uitgesteld, of afgeslankt dient te worden. Het geld kan beter gebruikt worden voor renovatie en vervanging van oude infrastructuur waar een jaarlijks tekort van €1 mrd voor is.'
Reactie ProRail en ministerie
Spoorwegbeheerder Prorail herkent de PBL-conclusie niet, en vindt dat investeringen in nieuwe rails wel gedaan moeten worden. 'Het huidige spoorsysteem bereikt de grenzen van wat mogelijk is. Wij zien daarnaast een flinke bevolkingsgroei de komende decennia. Die extra mensen zullen van huis naar werk, school, sport of theater en terug reizen. Volgens onze berekeningen moeten we rekening houden met 30% tot 40% reizigersgroei in de trein alleen al over de komende twintig jaar. Corona heeft daarop op de lange termijn relatief weinig effect', zegt het bedrijf in een reactie.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uit zich in gelijke bewoordingen en slaat de deur direct dicht in een reactie. 'De nu geplande investeringen voorzien in het verlichten van bestaande druk en zijn onderdeel van gerichte bereikbaarheidsopgaven waar Rijk en regio’s samenwerken. Geplande grootschalige investeringen in infrastructuur worden niet heroverwogen.' Volgens het ministerie wordt in langetermijnprognoses al rekening gehouden met meer thuiswerken en zijn de effecten van corona beperkter dan het effect van bevolkingsgroei en binnenlandse migratie.
Amelisweerd
Het PBL noemt de A27 bij Amelisweerd niet specifiek, maar stelt dat 'investeringen in grootschalige infrastructuur om de congestie te verminderen, wellicht om een heroverweging vragen'. Rijkswaterstaat wil de A27 verbreden van nu tien rijstroken naar twee keer zeven rijstroken. Omwonenden en milieuclubs zien daar helemaal niets in.
Van Wee noemt de €1,5 mrd kostende verbreding bij het natuurgebied in Utrecht een project dat hij 'als eerste' zou bekijken. 'De enige reden van de uitbreiding is filedruk. Blijvende effecten van het thuiswerken maken het project direct minder rendabel', meent hij. Tegen de weguitbreiding loopt nog een procedure bij de Raad van State.
Niet terug naar normaal
Van Wee is ervan overtuigd dat het verkeer niet meer wordt zoals voor corona. 'Een langdurige verandering — zoals door verhuizing, geboorte van een kind of een nieuwe baan en nu door een pandemie — leidt tot nieuwe gewoonten.' Verhoef denkt dat er ook prijsprikkels nodig zijn om mensen uit de spits te houden. 'Bijvoorbeeld, betalen per gereden kilometer, waardoor mensen minder rijden', zegt hij.