Aanvankelijk voerden de VS de beperkingen geleidelijk op. Maar dit keer – in drie ronden tussen oktober 2022 en januari 2023 – sloegen ze hard toe: ze sneden China niet alleen af van de meest geavanceerde chips, maar ook van de categorieën daaronder. En niet alleen van chips, maar ook van de machines om die te produceren, en van de onderdelen en het personeel om die machines aan de praat te houden. En dan niet alleen machines uit de VS, maar ook uit Nederland en Japan.
‘De VS zijn zich erg bewust van alle achterpoortjes, dus het zal niet makkelijk zijn voor China om op andere manieren machines te vinden’, zegt Wang. ‘De voorbije jaren was het nog mogelijk om de exportcontroles te omzeilen, bijvoorbeeld met tweedehandsmachines, maar dat wordt nu heel moeilijk. De Amerikaanse overheid monitort alle transfers van apparatuur. Als een bedrijf de controles schendt, komt het in grote problemen.’
‘Verbluffende prestatie’
En dus zitten veel Chinese chipfabrikanten in grote problemen, afgesneden van cruciale technologie. Zoals YMTC. Het moest een nationale kampioen worden, die – aldus promofilmpjes – ‘een plaats in de wereld zou opeisen’ en ‘door buitenlandse blokkades zou breken’.
YMTC maakt flashgeheugenchips, die in computers, smartphones, servers en ‘slimme’ apparaten zitten. Bij deze chips gaat het niet om zo weinig mogelijk nanometers, maar om zo veel mogelijk lagen, als microscopische wolkenkrabbers. YMTC stapelde erop los: in 2016 begon het met 32 lagen, in 2018 steeg het naar 64 lagen, en in 2020 naar 128 lagen, iets later dan de buitenlandse concurrentie, maar 20 procent goedkoper. Eind vorig jaar bereikte YMTC zelfs 232 lagen, een internationale primeur.
Vakblad TechInsights, dat de 232-lagenchip ontdekte, was onder de indruk: zelfs met miljarden aan overheidssteun was dit ‘niets minder dan een verbluffende prestatie’. In zes jaar tijd was YMTC een volwassen chipmaker geworden, met tienduizend werknemers, onder wie zesduizend ingenieurs. In kringen van technici stond het bedrijf goed aangeschreven: hardwerkend, met respect voor intellectueel eigendom, zich discreet op de achtergrond houdend, ver weg van geopolitiek gekibbel.
YMTC leek op weg een wereldspeler te worden: Apple certificeerde het bedrijf eind vorig jaar als toeleverancier voor zijn iPhones. Maar daarmee kwam de chipmaker ook in het vizier van de Amerikaanse overheid. Die zei door China’s militair-civiele fusie niet te kunnen uitsluiten dat YMTC-chips ook voor militaire doeleinden werden gebruikt. Ook zou YMTC met zijn miljardensteun lagere prijzen kunnen aanbieden, en zo strategisch belangrijke Amerikaanse bedrijven kunnen ondermijnen.