voda schreef:
Deflatie in aantocht
Door het wederom injecteren van goedkoop geld in de Amerikaanse financiële sector heeft de Federale Bank (Fed) de laatste ronde ingeluid van de financiële crisis die de wereld momenteel in haar greep heeft. Het eindspel is begonnen. Dat gaat niet over inflatie, maar over deflatie . En niet over een - wereldwijde - economische recessie, maar een wereldwijde depressie.
Vrijdag 17 augustus was het raak. Met een doelgerichte en - bewust - inhoudsloze injectie van beperkte omvang in de Amerikaanse kapitaalmarkt werd een klinkende psychologische overwinning behaald. Die resulteerde in een ongekende sprong omhoog van de Dow Jones en in zijn kielzog de beurzen in Europa en Azië.
Van korte duur
Naar het zich laat aanzien zal de vreugde van beperkte duur zijn. Wereldwijd zullen de beurzen hun neergaande trend voortzetten, ongeacht een blijvend hoge volatiliteit en soms belangrijke winststijgingen.
De kern van het probleem ligt niet bij financiële instellingen, maar bij consumenten. Die storten zich als lemmingen in de afgrond van een wereldwijde depressie, te beginnen in de Verenigde Staten. Door te stoppen met kopen, omdat ze het niet meer kunnen vanwege werkloosheid.
Met grote stelligheid wordt momenteel beweerd dat de financiële crisis geen economische crisis zal betekenen. De massaontslagen van de afgelopen week bij een aantal Amerikaanse hypotheekbanken vormen de beginnende bewijzen van het ongelijk van deze bewering.
Alleen al de afgelopen week zijn - vooralsnog - bij een beperkt aantal hypotheekbanken duizenden mensen ontslagen en als Countrywide Financial onverhoopt alsnog zou failleren, staan zo'n 55.000 mensen in één keer op straat. De verwachte ontslagen bij bouwmarkten, makelaars en interieurwinkels zullen naar verwachting omvangrijk zijn, evenals de inktvlekwerking naar andere sectoren zoals supermarkten, de autobranche en - het allerbelangrijkste - het consumentenvertrouwen. Dat is al geruime tijd dalend.
De centrale banken zijn momenteel koortsachtig bezig met het oplossen van wat zij als hun kant van het probleem zien - de liquiditeit van de kredietmarkt en van financiële instellingen. De liquiditeit van consumenten verliezen zij geheel uit het oog. Het lijkt er zelfs op dat de Fed met haar kredietinjectie in de werkelijkheid van de economische praktijk het tegenovergestelde zal bereiken van wat zij beoogt: het voorkomen van een economische crisis.
Kredietkraan
nkrediet voor zich uit te schuiven. Namelijk door de mondiale kredietkraan alleen dan weer open te draaien als duidelijk is waar, bij wie en in welke omvang de onderlinge problemen zich voordoen. In de tussentijd droogt de geldstroom naar consumenten steeds verder op. De kredietmarkt wordt daardoor in feite kleiner, omdat het voor consumenten veel moeilijker wordt geld te lenen. Een krimping van die markt met 20 procent lijkt reëel.
De Fed zal daardoor gedwongen worden telkens weer een kickstart aan de kredietmarkt te geven totdat duidelijk is dat meer geld in de markt alleen maar tot minder geld leidt. Het probleem van de kredietmarkt wordt er namelijk groter in plaats van kleiner door. Net zoals het probleem van de alcoholicus groter wordt als hij een borrel drinkt om zijn kater weg te werken.
Het is niet onwaarschijnlijk dat de centrale banken dan abrupt over zullen - moeten - schakelen van kredietverschaffing op balansondersteuning. Die dwingt financiële instellingen tot zwaardere reorganisaties dan zonder financiële steun, waardoor voor consumenten het angstaanjagende scenario van (massa)werkloosheid in werking treedt. In dat geval zal blijken dat de interventie van de Fed als een tweesnijdend zwaard werkt, een zwaard dat consumenten eerst onthandt - omdat ze niet meer kunnen lenen - en dan onthoofdt - omdat ze geen geld meer hebben.
Lager tempo
Kernvraag is wanneer consumenten stoppen met geld uitgeven. In een lager tempo consumeert de Amerikaanse burger nog volop. Maar de trend is neerwaarts. Angst voor werkloosheid is er nog niet, maar zelfs het idee van werkloosheid kan al voldoende zijn om het zwaard zijn werk te laten doen.
Zodra het kredietsysteem door kopersstakingen tot stilstand komt, ontstaat deflatie . Naast werkloosheid dragen verder dalende huizenprijzen daaraan bij. Het werd al in 2005 voorspeld door historicus Erick Mecking in zijn grotendeels weggehoonde boek Deflatie in aantocht - Waarom huizen- en aandelenmarkten ineen zullen zakken.
Als deflatie begint, is het einde zoek. Iedereen wacht dan op iedereen, in de verwachting dat morgen alles goedkoper zal zijn dan vandaag. Door dat wachten treedt geen recessie op, maar een depressie. Die zal de hele westerse economie raken en zal waarschijnlijk de herinnering aan 1929 terugbrengen. Een weinig lonkend perspectief.
René Tissen. Prof. dr R.J.Tissen is hoogleraar management en organisatie, Business Universiteit Nyenrode.
Copyright (c) 2007 Het Financieele Dagblad