Ter aanvulling zal ik proberen mijn verhaal over swaps te verduidelijken:
Een swap wordt door heel veel financiële instellingen gebruikt als verzekering van hun portefeuille. Een aantal jaren geleden besloten steeds meer banken hun portefeuille op de markt versnippert aan te bieden als een aantrekkelijke belegging. Eerst begonnen ze met hun hypotheek portefeuille, maar door het enorme succes bij de banken onderling werd er later ook in overige (krediet) portefeuilles (obligaties of andere derivaten) gehandeld. Deze handel nu noemen we swaps.
Uiteraard was de zekerheid van een hypotheek portefeuille het onderliggend onroerend goed, waarop een hypotheek was uitgegeven, maar bij de overige portefeuilles was het niet altijd duidelijk, wat nu precies de onderliggende waarde was. De banken verdienden aan deze handel door het verschil in percentage tussen wat ze zelf aan de kopers moesten betalen en wat ze ontvingen als verkoper van deze swaps. De feitelijke kredietnemer(s) (lees huiseigenaren) bleven de oorspronkelijke schuldenaren van de bank, die hun het krediet had verstrekt. Zo bleef de bank de rente en aflossing ontvangen van de hypotheeknemers en betaalde uit deze opbrengsten een deel als rente en aflossing aan de koper(s) van een swap.
Tot zover een prachtige oplossing, maar er zitten natuurlijk haken en ogen aan dit verhaal:
de diverse portefeuilles zijn in diverse en verschillende stukken geknipt, zodat het onduidelijk is, wie bij een doorverkoop van zo`n swap de echte eigenaar van de onderliggende waarde is.
De koper van de swaps, (als grootste AIG, Bear Stearns en Lehman) knipten deze swaps ook weer in stukjes en verkochten deze als nieuwe swaps ook weer door (aan kleinere banken, pensioenfondsen e.d. )
De onderkant van de nu opgebouwde swap keten is verspreid over 10-tallen, verschillende handelaren en ook nog eens wereldwijd verspreid.
En zolang iedereen aan z`n verplichting voldoet kan er niets gebeuren, nietwaar?
Nee, feitelijk niet, maar wanneer het begin van de swap keten, de hypotheeknemers, (lees de huizenbezitters), hun rente en aflossing niet meer kunnen betalen begint het systeem ernstig te wankelen. En daar zitten we nu momenteel middenin: door het in het verleden te gemakkelijk te verkrijgen (2e) lening, door een verhoging van de hypotheek rente, door een toename van de werkloosheid en misschien door de angst van een toekomstige recessie kunnen velen niet meer aan hun verplichtingen voldoen en worden gedwongen hun huis te verkopen, om zodoende toch hun schulden aan de bank te kunnen voldoen. Maar doordat er zo velen hun huis verplicht moet verkopen treedt er een dubbele marktwerking op: meer aanbod geeft een lagere verkoopprijs. Huizen staan dus langer te koop en de bank gaat sneller tot een executie verkoop over. Een executie verkoop geeft meestal een lagere opbrengst van het huis dan waarvoor indertijd een hypotheek is verstrekt. Dat is voor de huiseigenaar zuur, die gaat er financieel enorm op achteruit. De bank is de lachende derde, hij had immers z`n portefeuille verzekerd door het risico (in de vorm van swaps) door te verkopen? De bank gaat dus verhaal halen bij de koper van de swap, maar die heeft plotseling meerdere schuldeisers tegelijk op z`n stoep staan, die allemaal tegelijk hun geld terugeisen. De koper gaat weer verhaal halen bij de volgende, die weer bij de volgende totdat uiteindelijk de eindbelegger bereikt is. Maar wie is die eindbelegger? Die is op dit moment nog onwetend welk onheil er boven z`n hoofd hangt: hij is zich wel bewust van de risico`s, die hij heeft genomen, maar niet bewust welke swaps hem nu juist treffen. En dus beginnen we weer van voren af aan…