Waarom Duitsland geen stikstofcrisis heeft
De intensieve veelteelt krijgt de schuld in de schoenen geschoven van de woningbouwstop. Maar ook de Nederlandse implementatie én interpretatie van Europese stikstofnormen speelt de bouw parten. Zo gaan de doorgaans strikte Duitsers heel wat flexibeler om met de Europese natuurrichtlijnen dan wij. Wat kunnen we leren van Duitsland?
Volgens D66-fractievoorzitter Rob Jetten moet de beperking van de stikstofuitstoot vooral worden opgebracht door de halvering van de veestapel. Hij wil woningbouw vrijstellen van stikstofregels. Voor de toepassing van die regels bij woningbouw kan Nederland volgens de politicus een voorbeeld nemen aan andere landen, waar bouwactiviteit minder in de weg wordt gezeten door knellend regelkader.
Een van de landen waar de D66-voorman aan refereert is Duitsland. Bouwbedrijven hebben bij onze oosterburen te maken met andere normen. In Duitsland geldt bijvoorbeeld een drempelwaarde van 70 mol/ha/jaar (ongeveer 100 gram) stikstof voor vergunningverlening, terwijl de norm in Nederland, door de afschaffing van het Programma Aanpak Stikstof (PAS), nu 0 is.
'Ook Duitsland moet zich houden aan de Europese natuurrichtlijnen, maar implementeert de regels anders', vertelt Nicolette Zandvliet, jurist bij Neprom. 'De situatie in dat land is ook anders. In Duitsland zijn de afstanden tussen beschermde natuurgebieden veel groter, terwijl deze gebieden in Nederland vrij dicht bij elkaar liggen.'
Andere interpretatie
In 2016 schreeft juridisch adviseur natuurwetgeving en omgevingsrecht Luuk Boerema al over de kwetsbaarheid van het PAS en het rekeninstument Aerrius, dat voor het PAS is ontwikkeld. 'Wij zijn in Nederland heel goed in het bedenken van systemen en proberen dat ook allemaal goed, netjes en verantwoord te doen', schreef hij op Omgevingsweb.nl.
Dat staat volgens Boerema in schril contrast met hoe er in het buitenland met de normen wordt omgegaan. 'Ik wil niet zeggen dat men daar minder nadenkt, maar men heeft vaak wel een wat praktischere aanpak of insteek. Zo wordt in Duitsland gekeken naar wat de depositie is die wordt veroorzaakt door een bepaald project. Daarbij gaat men uit van een foutmarge in het model, waarbij een uitstoot/depositie wordt gehanteerd van 20 mol of meer per hectare per jaar. Pas dan kan men een causaal verband aannemen tussen een project dat stikstof uitstoot veroorzaakt en de neerslag van de stikstof in een gebied/bepaald habitattype.'
Zorgen om bouwbedrijven
In het Nederlandse PAS werd een drempelwaarde van 0,05 mol per hectare per jaar depositie gehanteerd. Zandvliet vertelt dat de PAS-norm van realistisch is, en de Neprom achter deze norm stond. 'Door de uitspraken van de Raad van State weet nu niemand wat de norm precies is. Daarom zitten we al een aantal maanden in een impasse. Ik maak mij echt zorgen om de bouwbedrijven. Zij weten niet wat wel en niet mag. Wij krijgen soms de vraag van bouwbedrijven of ze mensen moeten ontslaan, omdat bouwprojecten niet door kunnen gaan.'
Zandvliet is blij dat Jetten de discussie aanzwengelt. 'Hij moet zich natuurlijk ook schikken naar de uitspraken van de Raad van State, maar hopelijk brengen de uitspraken PAS 2.0 in een stroomversnelling.'
Projecten afgeblazen
Tot 2030 moeten er zo’n miljoen woningen worden bijgebouwd. Door de ‘stikstofcrisis’ dreigt deze ambitie van het kabinet in duigen te vallen. De Raad van State oordeelde eerder dit jaar dat het PAS, het plan om stikstof in de natuur terug te dringen, niet voldeed. Deze uitspraak heeft al gevolgen gehad voor bestaande bouwprojecten. Zo gaat in Roermond de bouw van 470 woningen niet door, vanwege een te hoge uitstoot van stikstof. Ook de bouw van zes-tot tienduizend woningen rond Merwedekanaalzone in Utrecht staat op losse schroeven.
In 2006 schreef Boerema: 'Ik ben bang dat de PAS uiteindelijk zal sterven in de schoonheid. Het is een prachtig doordacht systeem, maar er zitten heel veel knoppen aan waar aan kan worden gedraaid. De vraag is of dat systeem uiteindelijk niet te kwetsbaar zal blijken.' Een vooruitziende blik.