Nijmeegs onderzoek: door coronavirus raken bloedvaten in longen lek
Covid-19 Bij ernstig zieke Covid-19-patiënten raken bloedvaten in longen lek en stromen longen vol vocht. Als dat inzicht bevestigd wordt, biedt dat perspectief op behandeling.
Sander Voormolen
10 april 2020
Onderzoekers in Nijmegen zijn mogelijk op het spoor van het ziekteproces dat Covid-19 in sommige gevallen zo ernstig maakt. Het coronavirus bindt diep in de longen massaal aan receptoren op de longcellen, waardoor de bloedvaten gaan lekken op de plaats van de infectie. Er komt vocht in de longen waardoor de patiënt kortademig wordt. Het is nog een hypothese die door verder onderzoek bevestigd moet worden.
„De eerste verschijnselen van patiënten die met Covid-19 in het ziekenhuis komen duiden op longoedeem, veroorzaakt door uittredend vocht in de longblaasjes”, zegt internist-infectioloog Frank van de Veerdonk van het Radboudumc in Nijmegen. Samen met zes Nijmeegse collega's schreef hij zijn inzichten op in een wetenschappelijk artikel dat alvast online staat voordat het gepubliceerd wordt in een tijdschrift. Van de Veerdonk: „Het ziektebeeld lijkt sterk op dat van een zeldzame erfelijke ziekte: hereditair angio-oedeem. Het geneesmiddel dat daartegen bestaat, Icatibant, hebben we ook al geprobeerd bij enkele Covid-19-patiënten, met voorzichtig positief resultaat.”
Voorzichtig succes
Voorzichtig, benadrukt Van de Veerdonk, want er zijn nog maar vijf patiënten mee behandeld. „Bij drie van de vijf zagen we dat de zuurstofbehoefte binnen een dag tot anderhalve dag fors afnam. Bij de andere twee patiënten is het nog te vroeg om daar iets over te zeggen.”
„Patiënten die vocht kregen, werden kort daarna benauwd.”
Het coronavirus SARS-CoV-2 gebruikt een specifiek eiwit om menselijke cellen binnen te dringen: de ACE2-receptor. Die ACE2-receptoren zijn in ruime mate aanwezig op cellen diep in de longen. Zodra het virus eraan bindt, verdwijnt het samen met de receptor naar binnen in de cel.
ACE2 is betrokken bij de regulatie van de bloeddruk. Maar ACE2 heeft nog een andere functie, wist Van de Veerdonk, namelijk het onder controle houden van de signaalstof bradykinine. Bradykinine maakt de bloedvaten lek. De Nijmeegse theorie is nu dat door Covid-19 infectie de ACE2 receptoren verdwijnen en bradykinine vrij spel krijgt.
Vochtprobleem
Van de Veerdonk: „We kwamen op het spoor van een vochtprobleem, omdat patiënten die binnenkwamen en vochttoediening kregen via een infuus, kort daarna benauwd werden. Het vocht verzamelde zich meteen in de longen. Ook uit de verslagen vanuit China en Italië kregen we die indruk.”
Het sluit ook aan bij het beeld dat te zien is op CT-scans van de longen van patiënten: ze vullen zich met een structuur die radiologen omschrijven als ‘matglas afwijkingen’. De aanwezigheid van vocht in de longen verergert ook de ontsteking die al door de virusinfectie ontstaat, waardoor er nog meer lekkage optreedt. In een latere fase leidt dat ook tot stolling, wat kan leiden tot trombose en littekens in de longen. Dat kan permanente longschade geven en ervoor zorgen dat mensen moeizaam van Covid-19 herstellen.
Intussen bereiden ze in Nijmegen alweer een nieuwe medicijnstudie voor op basis van hun hypothese, ditmaal met het nog breder werkende geneesmiddel tegen angio-oedeem: lanadelumab. Dat zal bij twintig Covid-19-patiënten worden toegediend, zegt Van de Veerdonk: „Als dat opnieuw positief is zullen we een nog veel groter onderzoek starten, ook in andere ziekenhuizen in Nederland.”