Ter info
#1
Pensioenfondsen in spagaat over meer geld naar start-ups
Aan de ene kant pensioengeld dat belegd moet worden. Aan de andere kant Nederlandse starters en wat gevorderde groeibedrijven die minder financiering krijgen dan concurrenten elders. Voor belangenorganisaties als Techleap is het wel duidelijk wat er moet gebeuren, zeker nu het investeringsklimaat sinds begin vorig jaar is afgekoeld.
Niet alleen ondernemers zouden profiteren. Het rendement op start-ups vloeit ook nog eens terug naar de pensioenkas en met pensioengeld wordt een techindustrie in Europa gebouwd die tegenwicht kan bieden aan de VS en China, zei investeerdersvereniging NVP vorig jaar.
Ook het kabinet voert nu de druk op pensioenfondsen op. Minister Adriaansens (EZK) noemt pensioengeld mobiliseren ‘een speerpunt’. Ze probeert pensioenfondsen ‘te verleiden’ meer te doen aan venture capital, ook wel durfkapitaal genoemd. Want gebrek aan dergelijke financiering voor start-ups en de wat gevorderde scale-ups, hindert volgens haar de groei van de bv Nederland.
Wrevel
De pensioenfondsen zijn verdeeld over de pleidooien, blijkt uit een rondvraag van het FD. Een deel verwacht meer te investeren, maar met slagen om de arm. Er valt bij een aantal ook wrevel te bespeuren, want de oproepen wekken de indruk dat pensioenfondsen passief zijn bij het financieren van innovatieve bedrijven. Terwijl ze al ruim €3 mrd in venture capital staken.
‘Het wekt verbazing dat de minister het budget van Techleap halveert en anderen oproept meer in deze categorie te beleggen’
Woordvoerder ABP
Dat meer pensioengeld voor start-ups ook de bv Nederland sterker kan maken, betwijfelen pensioenfondsen niet, maar ze wijzen zonder uitzondering op hun hoofddoel: rendement behalen. ‘We beleggen voor onze deelnemers en het bijdragen aan een ecosysteem van start-ups, is ondergeschikt aan die doelstelling’, zegt een woordvoerder van ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland.
Er zijn ‘geregeld oproepen van de overheid om in specifieke gebieden te investeren', vertelt David van As, van pensioenfonds voor de bouw bpfBouw. Het moeten alleen wel geschikte beleggingen zijn voor een institutionele belegger zoals bpfBouw, zegt hij. Uitgaande hiervan is het aanbod voor zijn fonds ‘beperkt’.
ABP kaatst de bal terug naar Adriaansens. ‘Het wekt verbazing dat de minister het budget van Techleap halveert en anderen oproept meer in deze categorie te beleggen.’ De belangenorganisatie mag nog drie jaar door, maar met fors minder subsidie. ABP meldt €1,7 mrd aan investeringen in venture capital, het hoogste bedrag van alle Nederlandse pensioenfondsen.
Innovation Industries
De pensioenfondsen PME (metalektro) en PMT (metaal en techniek) staken honderden miljoenen in de fondsen Innovation Industries en DeepTech XL, beide opgezet om bedrijven te steunen die werken aan nog prille technologie, zoals fotonica. Eerder dit jaar belegden ze ook in een nieuw fonds van €600 mln van Gilde Healthcare, voor investeringen in medische technologie.
PME begon in 2017 met venture capital ‘mede omdat onze deelnemers erom vroegen’, zegt uitvoerend bestuurder vermogensbeheer Marcel Andringa. ‘Het investeren in technologie raakt onze achterban sterk.' PME voelt zich niet aangesproken door de oproepen om meer te doen. ‘We doen al veel en verwachten dat beheerst uit te breiden.’
Hoewel pensioenfondsen al een fors bedrag in venture capital staken, blijkt het bescheiden op de totale beleggingen. Bij PME gaat het om 0,6% van het belegd vermogen, zowel ABP als Zorg en Welzijn komen tot 0,4% en bij bpfBouw ligt het op 0,3%. Achmea Investment Management, dat voor kleinere pensioenfondsen belegt, zit ‘niet tot nauwelijks’ in venture capital.
Nederlandse pensioenfondsen hebben circa €1500 mrd onder beheer. Het meeste is belegd in vastrentende waarden (obligaties of hypotheken), aandelen en vastgoed. Venture capital valt onder de categorie private equity, die tot zo'n 10% van de portefeuille beslaat.
‘‘We zitten in een fonds met twintig bedrijven. Normaal gesproken zit er één homerun bij. Dat risico moet je accepteren bij venture capital'’
Marcel Andringa, uitvoerend bestuurder vermogensbeheer PME
Bij de pleidooien om een tandje bij te schakelen wordt vaak verwezen naar pensioenfondsen in de Verenigde Staten en Scandinavië, die meer doen. Zo'n vergelijking gaat niet helemaal op, valt te beluisteren. Elders mogen pensioenfondsen meer risico nemen, waardoor het deel private equity en venture capital hoger kan zijn. Afspraken over hoe liquide (snel verkoopbaar) de beleggingen moeten zijn, verschillen ook per pensioenfonds en bepalen hoe zwaar een fonds in venture capital kan stappen.