Covestro en Recticel boeken succes met recyclageproject voor matrassen
Polyurethaan is een kunststof die behalve in matrassen ook terug te vinden is in isolatieplaten en dashboards.
MARIE VAN OOST
Vandaag om 06:00
Slechts een fractie van de miljoenen matrassen die jaarlijks worden weggegooid, wordt gerecupereerd. De chemiebedrijven Covestro en Recticel hebben een onderzoek afgerond naar een nieuwe recyclagetechniek die dat kan veranderen. 'We hebben de technologie in handen om het proces volledig circulair te maken, maar daarvoor is schaalvergroting nodig.'
Het Duitse chemiebedrijf Covestro en de Belgische schuimrubberfabrikant Recticel hebben een recyclagetechniek ontwikkeld waardoor matrassen 100 procent gerecupereerd kunnen worden, een primeur in Europa. Met een chemisch recyclageproces worden de originele ruwe bouwstenen van het schuim waaruit een matras (polyurethaan) is gemaakt teruggewonnen.
Polyurethaan is een kunststof die behalve in matrassen ook terug te vinden is in isolatieplaten en dashboards. Recticel, met hoofdkwartier in Oost-Vlaanderen, is een van de grootste verwerkers van polyurethaan (pur) in Europa. Een van de belangrijkste leveranciers is Covestro. Het produceert, onder meer in zijn fabriek in de Antwerpse haven, de twee hoofdcomponenten om polyurethaan te maken (polyol en isocyanaat).
Downcycling
Er bestaan al manieren om polyurethaan te recycleren, zegt Karin Clauberg, innovatiemanager voor circulariteit bij Covestro. 'Er is de mechanische manier, waarbij het schuim in kleine stukjes wordt gesneden en opnieuw wordt samen gelijmd tot akoestisch isolatiemateriaal. En er bestaat al een vorm van chemische recyclage, waarbij polyurethaan wordt opgelost tot polyol.'
Maar beide processen zijn een voorbeeld van downcyling. Het nieuwe materiaal is minder waardevol en kan nadien niet nog eens hergebruikt worden, tenzij er toch weer extra fossiele grondstoffen aan toegevoegd worden. Dat maakt de nieuwe techniek, het resultaat van vier jaar onderzoek, zo revolutionair, zegt Bart Haelterman, O&O-directeur bij Recticel.
Er bestaan al recyclagemethodes voor polyurethaan, maar dat zijn voorbeelden van downcycling.
KARIN CLAUBERG
INNOVATIEMANAGER CIRCULARITEIT COVESTRO
'Met het PUReSmart-project zijn we een stap verder gegaan in het onderzoek naar chemische recyclage. Matrassen worden teruggebracht tot de oorspronkelijke componenten waaruit ze zijn opgebouwd. Zo krijg je een circulaire beweging en kan je het schuim oneindig opnieuw produceren', zegt Haelterman. In een eerste stap worden de schuimen opgelost met een alcohol. Daarna worden ze gesplitst in polyol en isocyanaat. Na zuivering en behandeling kunnen de ruwe materialen opnieuw gebruikt worden in het productieproces.
'Bij Recticel hebben we die gerecycleerde bouwstenen gebruikt in ons productieproces voor polyurethaan en het maakt geen verschil. De oorspronkelijke materialen, gemaakt van fossiele brandstoffen, kunnen volledig vervangen worden door de gerecycleerde', vervolgt Haelterman.
Pilootfabriek
Behalve Recticel en Covestro werkten nog andere Europese industriële en universitaire partners (waaronder de UGent en de KU Leuven) mee aan het onderzoek, dat vier jaar duurde en werd gefinancierd met 6 miljoen euro subsidies van Europa. 'Acht jaar geleden kon Recticel samen met de KU Leuven dit proces ontwikkelen op laboschaal. Maar het lukte niet de productie op te schalen', zegt Haelterman. 'Daarom zijn we naar Covestro gestapt, dat als expert in chemische productieprocessen wel de nodige kennis had.'
900.000 matrassen recycleren doe je nooit alleen
Covestro bouwde, met eigen middelen, een pilootfabriek op zijn site in Leverkusen om het proces te optimaliseren. Met die onderzoeksresultaten zijn de eerste wetenschappelijke successen een feit. 'Nu komt de volgende uitdaging', zegt Clauberg. 'De technologie opschalen tot industrieel niveau, en dan uiteindelijk commercialiseren.'
Het doel van Covestro is dat tegen 2030 te doen lukken. De markt is er klaar voor. 'De komende jaren zal meer druk komen uit wetgevende hoek', zegt Haelterman. 'In de verpakkingsindustrie zijn de Europese normen al een pak strenger voor recyclage en hergebruik. Matrassen zullen bij een volgende golf van producten horen. En vandaag zien we al bij onze klanten dat ze een duurzamer product willen maken en daarvoor naar recyclage kijken.'
Aanvoerketen
Een belangrijke uitdaging om de techniek op grote schaal uit te rollen wordt het vinden van voldoende materiaal om te recycleren. 'In Europa is er geen gevestigde aanvoerketen voor grote hoeveelheden polyurethaanschuim', zegt Clauberg. 'Er is te weinig druk om matrassen te recupereren. We werken samen met recyclagebedrijven om te bekijken hoe we zo efficiënt mogelijk matrassen kunnen inzamelen.'
Covestro en Recticel kijken ook naar Europese regeringen om de druk op te schroeven. Sinds 1 januari 2021 geldt in ons land een ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ (UPV) voor matrassen. Daarbij worden fabrikanten en invoerders verantwoordelijk voor het inzamelen en verwerken van hun product aan het einde van de levenscyclus.
In de verpakkingsindustrie zijn de Europese normen al een pak strenger voor recyclage en hergebruik. Matrassen zullen bij een volgende golf van producten horen.
BART HAELTERMAN
O&O-DIRECTEUR RECTICEL
'Alleen in Frankrijk en Nederland bestaat een gelijkaardige regel', zegt Haelterman. 'Voor de rest wordt maar een fractie van de miljoenen matrassen gerecupereerd die jaarlijks worden weggegooid. We hebben de technologie in handen om dat proces volledig circulair te maken, maar daarvoor is schaalvergroting nodig.'
Het is nog te vroeg om de impact van het project op de activiteiten van Covestro en/of Recticel in te schatten. 'Of 100 procent gerecycleerde matrassen duurder of goedkoper zullen zijn, weten we nog niet', zegt Clauberg. 'Maar het is alleszins de bedoeling van Covestro volledig circulair te gaan tegen 2050. Als we genoeg materiaal hebben, is alles mogelijk.'