Opslag in batterijen neemt een grote vlucht:
Van opslag van olie naar opslag van elektriciteit
Dick Richelle, ceo bij Vopak. Foto Anp/hh
Vierhonderd jaar geleden begon wat nu tankopslagbedrijf Vopak heet met transport van granen en hout. Zijn pakhuizen zaten vol voor overzees transport. Later bouwde het in Rotterdam tanks voor olie, wereldwijd gevolgd door terminals voor vloeibaar gas. Nu begint Vopak met opslag van elektriciteit in grote batterijen.
Theo Besteman
AMSTERDAM „Het is de eerste keer dat we hierin investeren in de VS”, zegt ceo Dick Richelle over de immense litium-ion batterij, die in Texas is aangesloten op het elektriciteitsnetwerk. „We investeerden al via enkele start-ups in uiteenlopende batterijtechnologie.” Dat zijn soms flow-batterijen, waar opgewekte elektriciteit in vloeistof kan worden opgeslagen. „Je wilt voorop lopen voor de volgende stap in verduurzaming”, verklaart Richelle de investering.
De huidige vraag naar energie bestaat nog voor 80 procent uit moleculen zoals brand- en biostoffen, en 20 procent uit elektronen of stroom, zegt hij in het Rotterdamse hoofdkantoor aan de onstuimige Nieuwe Maas. Vijftien kilometer verderop prijkt het logo van Vopak op grote tanks, ooit symbool van de oude oliehandel.
„De verwachting is dat die verhouding tussen moleculen en elektronen komende decennia minimaal fifty-fifty wordt. De totale markt voor elektriciteit neemt snel toe. Wij kijken daarom nadrukkelijk naar infrastructuur als batterijen en netwerken, voor onze klanten die verduurzamen”, aldus de ceo van ’s werelds grootste onafhankelijke opslagaanbieder van vloeibare bulk, zoals die olie, maar ook chemicaliën en gassen.
Vopak, met wortels die teruggaan tot 1616, blijft zich vernieuwen en dit is de volgende tak van verdiensten. De fossiele brandstoffen zoals ruwe oliesoorten zullen mogelijk tot 2050 nog wel nodig blijven, alleen in veel mindere mate.
Zijn opdrachtgevers uit de chemie- en oliebedrijven, maar ook bulktransporteurs en luchtvaartmaatschappijen, moeten volgens klimaatafspraken in enkele jaren zeker 40 procent van hun schadelijke uitstoot besparen, in 2050 de rest. De honger naar schone brandstoffen is dus groot. En transportschepen en installaties die deels draaien op batterijen zijn niet ver weg meer. Vopak hoopt met ’een eerste stap’ in batterijopslag daarin voor zijn klanten sneller al aangepaste terminals te leveren dan zijn concurrenten. Richelle: „Wij zijn hier héél enthousiast over.”
Fusie
Vopak is in 1999 ontstaan uit de fusie van twee ’koninklijke’ bedrijven, Pakhoed en Van Ommeren. En Pakhoed zelf kwam al voort uit een fusie in 1967 tussen Pakhuismeesteren en Blauwhoed, dat de oudste rechten in deze handel heeft. Geen haven in Europa of de nazaten van deze bedrijven kunnen wel wijzen naar enig eigendom aan de kades.
Het beursgenoteerde Vopak is niet meer synoniem voor olie. Het bedrijf slaat ook lng, lpg, biobrandstoffen, ammoniak en chemicaliën op. „We leveren de opslag en infrastructuur voor alles wat de klanten willen transporteren en opslaan. Gelukkig groeit die vraag”, zegt Richelle na goed ontvangen jaarcijfers, vooruitblikkend naar eind 2024. Er komt een grote markt voor het afvangen van CO2, voor blauwe en groene waterstof en duurzame grondstoffen voor biobrandstoffen. „De vraag neemt sneller toe dan verwacht, in Vlaardingen maar ook in Singapore en de Verenigde Staten.” Bij een opgelopen bezettingsgraad van de tanks noemt Vopak de handel ’gezond’ en is die wereldwijd opgelopen van 87 naar 91 procent.
Vopak, dat het speciale kroontje ’koninklijk’ nog altijd mag vermelden, zit als een van de laatste onafhankelijke ’operators’ in de voorhoede van de strijd om de meest duurzame producten. Het bezit wereldwijd terminals voor exporteurs aan de belangrijkste vaarroutes.
Waar het vroeger series destillaten van ruwe olie waren, loopt het aanbod van verschillende schonere biobrandstoffen uiteen. Die kunnen niet in dezelfde tanks. „Dat vereist van ons steeds meer flexibiliteit om alle mixen van die brandstoffen voor bijvoorbeeld schepen te kunnen leveren, ook in de rest van de wereld.”
Zo ’herontwikkelt’ Vopak terminals in Brazilië en Singapore voor bijvoorbeeld duurzame diesel die ’de komende vijf tot tien jaar’ massaal ingevoerd worden in schepen. Tot 2030 investeert het nog zeker 1 miljard euro in uitbreiding van zijn installaties in industriële en gasterminals. Nog eens 1 miljard euro steekt Richelle in de versnelde bouw van productie van nieuwe energiesoorten.
Verlies
Om die zeer uiteenlopende stoffen te mogen opslaan, volstaan de oude olietanks zelfs na modernisering niet goed meer. Vopak stootte daarom, soms met verlies, opslag af. Daaronder waren drie terminals voor chemicaliën in Nederland, de Botlek-, TTR- en de Chemiehaven-opslag, wat 5 miljoen euro kostte.
In China, waar Vopak meer dan twintig jaar actief is, boekte Vopak 22 miljoen euro af op een sinds 2018 half afgebouwde steiger voor lng-transport. „We zijn er jaren mee bezig geweest, maar we moeten erkennen dat het project niet meer van de grond komt”, zegt de ceo. Vopak verkocht er een belang van 60 procent in de terminal van chemiedistributeur Shandong Lanshan en moest er 9 miljoen euro op afboeken.
China mag economisch vertraging hebben opgelopen, deze markt groeit wel voor zijn klanten, stelt Richelle. De Rotterdammers zijn er bezig met een terminal voor klant ExxonMobil.
De oorlogsperikelen in de Rode Zee, waarbij transportschepen zijn aangevallen en rederijen langere omvaarroutes zoeken tegen hogere kosten, ’is een tragische situatie maar heeft op Vopak weinig impact’, aldus Richelle. „Er is iets meer behoefte gekomen aan opslag”, zegt de Rotterdammer.
Het concern breidt verder uit in India, waar het als onafhankelijke partij marktleider is geworden. Netto bleef er in 2023 455,7 miljoen euro over, na een verlies van 168,4 miljoen euro in het jaar ervoor. De jaaromzet van 1,43 miljard euro was een toename van 4,3 procent tegenover 2022.
Fantasie
De Vopak-koers aan de Amsterdamse effectenbeurs steeg woensdag bijna 10 procent. Er is fantasie in het aandeel gekropen, nadat Richelle aankondigde voor 300 miljoen euro eigen aandelen te kopen. Omdat Vopak voor 48 prcent in handen is van het eveneens Rotterdamse investeringsfonds HAL, kan HAL zonder deel te nemen aan de aandeleninkoop zijn belang naar 52 procent vergroten. Vopak wil daar niet op reageren. HAL evenmin.