.
D66 ongekend gemeen en onbetrouwbaar
===================================
RONALD PLASTERK
Aangepast: COLUMNS
Een kabinet kan op verschillende manieren stranden. Het kan uiteenspatten in groot conflict. Ik heb dat meegemaakt bij de val van het kabinet-Balkenende IV. Mij staat het beeld bij dat, in de nacht dat het kabinet viel, de CDA-minister van VWS Ab Klink en ik (OCW) elkaar in de hoek van de Trêveszaal spraken, en zeiden ’Het is ook altijd ruzie in de buitenlandhoek’. In de andere sectoren werd zonder ruzie samengewerkt.
CDA en CU waren zo boos over de gang van zaken dat ze kozen voor de harde lijn. Minister-president Balkenende bracht het voorliggende voorstel in de ministerraad in stemming; de CDA- en CU-ministers stemden voor, die van de PvdA tegen. Balkenende zei met gedragen stem dat het voorstel was aangenomen, en dat hij het woord gaf aan vicepremier Wouter Bos. Die zei, eveneens op plechtige toon, dat de ministers van PvdA-huize het genomen besluit ’niet konden dragen’, en dat ze hun ontslag bij de koningin zouden indienen. De volgende werkdag, er zat een weekend tussen, moesten de PvdA-ministers haastig afscheid nemen van hun medewerkers, hun pasje inleveren en de spulletjes in een doos doen om met de dienstauto de laatste rit naar huis te maken.
Immigratiebeleid
De andere manier waarop een kabinet valt zagen we recent bij het kabinet-Rutte IV. Er was door de vier betrokken partijen geprobeerd een compromis te bereiken over het immigratiebeleid. De coalitiepartijen constateerden gezamenlijk in de Trêveszaal dat ze het niet eens zouden worden, en dat het kabinet collectief ontslag zou indienen. De hele ploeg blijft dan demissionair totdat er na verkiezingen een nieuw kabinet is gevormd. De val kwam na maanden intensief zoeken naar een oplossing, onder leiding van Mark Rutte. Maar nu komt het.
De tweede regeringspartij D66 ging in de aanloop naar het debat over de val van het kabinet actief op zoek naar steun voor een motie van wantrouwen tegen Mark Rutte om alleen hem weg te sturen. Dat is in de parlementaire geschiedenis ongekend, en het was natuurlijk ook een onzinnig idee, want de andere VVD-ministers zouden zeker mee zijn opgestapt, waarna Kaag dan demissionair premier zou zijn geworden.
Kaag belde Rutte vlak voor debat: D66 kan je het Torentje uitjagen
Het bericht dat de oppositie overwoog om een motie van wantrouwen in te dienen lekte uit in de loop van het weekend voorafgaand aan het Kamerdebat, en verscheen op de site van De Telegraaf. Kaag belde Rutte vlak voor aanvang van het debat om hem te vertellen dat D66 overwoog die motie te steunen. De afloop is bekend: bij de start van het debat op maandagochtend meldde Rutte dat hij een ’epifanie’ had gehad op zondag, een plotseling inzicht, en uit de politiek zou gaan.
Geert Wilders
Het is een achterbakse streek om als regeringspartij achter de schermen te lobbyen bij oppositiepartijen voor een motie om je eigen premier weg te sturen. De aan D66 gelieerde media, dat zijn er veel, zwegen het gebeuren echter dood omdat het bericht speculatief zou zijn.
Inmiddels is er een nieuw feit. De leider van de grootste oppositiepartij Geert Wilders, kennelijk getergd door de fractievoorzitter van D66, Jan Paternotte, besloot een uitzondering te maken op de parlementaire gewoonte dat fractievoorzitters over hun onderlinge contacten geen mededelingen naar buiten doen. Hij schreef letterlijk: ’Wat een leugenaar die Paternotte. De man is zo vals, hij belde me een dag voor het Kamerdebat waarin Rutte aftrad en smeekte me om als oppositieleider een motie van wantrouwen tegen Rutte in te dienen. Dan hoefde hij het niet zelf te doen. Zijn achterbaksheid is ongekend.’
Als dit bericht niet waar was had Paternotte het ontkend. Maar wat was de reactie van de fractievoorzitter van D66: ’Niet drinken en tweeten, Geert.’ Hij reageerde met een drankroddel! Dat doet denken aan de roddel die D66 eerder over Johan Remkes had verspreid. Maar de hoofdzaak is natuurlijk dat het verhaal van Wilders waar is, anders had Paternotte het bericht ontkend. Er zijn overigens veel leden van de Tweede Kamer die wisten van de actie.
Machtswoord
Wat eerder al kon worden geconcludeerd op basis van onafhankelijke maar anonieme bronnen is nu openbaar bevestigd door het een na langst zittende Kamerlid Wilders. Voorafgaand aan het Kamerdebat heeft D66 uitgebreid gezocht om een Kamermeerderheid te vinden om de premier van het eigen coalitiekabinet weg te sturen. Natuurlijk wist Kaag als partijleider hier van.
Als ze deze actie had willen stoppen had ze dat als partijleider kunnen doen, met zo nodig als uiterste wapen het spreken van het machtswoord (’als de fractie dit doet stap ik subiet op’). Dat heeft ze niet gedaan, en ze heeft Rutte twintig minuten voor het debat pas gebeld, ook zo lekker collegiaal.
We hebben in de Haagse politiek heel wat streken gezien, maar zo onbetrouwbaar en gemeen is ongekend. De D66’ers die bij deze actie betrokken waren zouden nooit meer een rol mogen spelen in de vaderlandse politiek.