Machtigste vrouw van Rusland staat voor titanenklus
Louis Hoeks
dinsdag 16 december 2014, 15:46
update: dinsdag 16 december 2014, 15:49
Elvira Nabiullina staat voor een titanenklus. De president van de Russische centrale bank, door zakenblad Forbes uitgeroepen tot machtigste vrouw van haar land, ziet de roebel steeds verder wegglijden. Maandag maakte de munt, die door de dalende olieprijs in een duikvlucht is beland, de grootste val sinds 1998. Niets lijkt de neergang te kunnen stuiten: het vrijgeven van de roebel bleek eerder vergeefs en ook een serie renteverhogingen zet geen zoden aan de dijk.
Ondertussen maakt de lage roebel de Russische schuldenlast steeds moeilijker houdbaar, stijgt de inflatie en frustreert de steeds hogere rente de groei van de kwakkelende economie. Voor het eerst sinds Poetin het Kremlin beheerst, dreigt de levensstandaard aanzienlijk te verslechteren. ‘We moeten leren in een nieuwe realiteit te leven‘, verklaarde Nabiullina dinsdag op de Russische televisie.
Belangrijke vrienden
In eigen land groeit de kritiek op de 51-jarige econoom. De communistische afgevaardigde Vjateslav Tetjokin sprak smalend over ‘de duurste vrouw in de geschiedenis van ons land’. Hij wees erop dat de centrale bank tientallen miljarden aan valutareserves heeft verbrand om de roebel te verdedigen. Nabiullina werd ook aangevallen vanuit haar eigen partij Verenigd Rusland, die jarenlang geleid werd door Vladimir Poetin. Doemalid Evgeni Fjodorov wil dat er een strafrechtelijk onderzoek naar haar wordt gestart, omdat ze met haar beleid de natie zou schaden.
Maar Nabiullina heeft belangrijke vrienden. De kleine, bebrilde vrouw en liefhebber van Franse poëzie is een vertrouweling van Poetin. Al voordat Poetin in 2000 voor het eerst president werd, was Nabiullina al ‘close’ met een aantal van zijn belangrijkste economische adviseurs.
Hard, precies en veeleisend
De etnisch Tataarse groeide op in de hoofdstad van de Sovjet-republiek Basjkortostan, in de zuidelijke Oeral. Daar was haar vader chauffeur en haar moeder fabrieksarbeider. Vanwege haar uitzonderlijk hoge schoolcijfers werd Nabiullina toegelaten tot de staatsuniversiteit in het verre Moskou, waar ze in 1986 als econoom afstudeerde. Een studievriend typeerde haar onlangs in The Moscow Times als ‘hard, precies en veeleisend’.
Ze trouwde haar hoogleraar Jaroslav Kuzminov, met wie ze een zoon en dochter kreeg. Onder hun vrienden gaat de grap dat haar jawoord het enige moment was dat Nabiullina het met haar echtgenoot eens was. Toch zijn Nabiullina en haar man ook politieke bondgenoten, beiden zijn overtuigde liberalen.
Punten gescoord
Nabiullina bouwde in het postcommunistische Rusland hard aan een netwerk dat haar nog altijd van nut is. Ze werd in 1994 adviseur van de invloedrijke Russische Unie van Industriëlen en Ondernemers en nam zitting in de denktank van German Gref. Als minister van economische zaken haalde Gref haar later naar zijn ministerie; in 2007 volgde zij hem op. Een jaar daarvoor had Nabiullina punten gescoord toen ze Poetin hielp bij de voorbereidingen van het Russische G8-voorzitterschap. In haar huidige functie komt Nabiullina Gref weer tegen. Als bestuursvoorzitter van de Sberbank valt hij onder haar toezicht.
Als minister toonde Nabiullina haar liberale inborst: ze probeerde de economie verder te decentraliseren en aantrekkelijker te maken voor buitenlandse investeerders. Toen Poetin in 2012 opnieuw president werd, trad zij aan als zijn economisch adviseur. Vorig jaar zomer begon ze aan haar huidige baan. Acht maanden voordat Yellen in de VS startte, was Nabiullina de eerste vrouwelijke centralebankpresident van een G8-land.
Perfecte storm
Ondanks haar verleden hield zij het Kremlin op afstand en week niet af van de koers van haar voorganger, de gerespecteerde inflatiebestrijder Sergej Ignatjev. De econoom, die bekend staat om haar perfectionisme, ontving lof voor haar stabiele monetaire beleid en het versterkte toezicht op de financiële sector.
De val van de roebel verandert alles. De perfecte storm die nu door Rusland raast, stelt het geduld van Poetin met zijn vertrouweling danig op de proef.