vervolg :
LEES MEER
Campine: 'We investeren 6 miljoen in de recyclage van een strategische grondstof'
Europa werkt met Canada en de VS aan een voorstel om een 'grondstoffenclub' te vormen en elkaars toeleveringsketens te helpen. Concreet ligt een samenwerkingsvoorstel op tafel voor batterijen. Die grondstoffendeal kan in de VS gelden als vrijhandelsakkoord, waardoor Europese techbedrijven dit jaar nog kunnen genieten van de fondsen van de Inflation Reduction Act, zonder dat de batterijproductie naar de VS moet verhuizen.
De grondstoffenclub is een geopolitiek front dat de hele G7 zal bestrijken. Hechte samenwerking tussen de EU en de VS vormt sinds de oorlog in Oekraïne de basis van afspraken in de G7. Industrie is geopolitiek geworden.
Terug naar de mijnen voor cruciale grondstoffen
Europa wil 10 procent van de grondstoffen die nodig zijn voor de groene en digitale omslag ontginnen. Voor zeldzame aardmetalen moeten er meer recyclage- en raffinagecapaciteit en opslag komen. Keren met de grondstoffenwet de mijnen terug?
De Critical Raw Materials Act of grondstoffenwet is het Europese antwoord op de wereldwijde rush op zeldzame maar o zo noodzakelijke materialen en magneten voor de groene en de digitale omschakeling. Concreet moet de Europese Unie 10 procent van het verbruik van zeldzame aardmetalen ontginnen. Vandaag is dat amper 3 procent en is de ontginning geconcentreerd in Finland, Zweden en Spanje. 15 procent van het jaarverbruik van elke grondstof moet worden gerecycleerd.
Door de grondstoffendeal zouden Europese techbedrijven kunnen genieten van de Inflation Reduction Act, zonder dat de batterijproductie naar de VS moet verhuizen.
'Grondstoffen zijn een geopolitiek wapen geworden', zegt Europees commissaris voor Industrie Thierry Breton. 99 procent van boron, dat gebruikt wordt in windtechnologie, permanente magneten en halfgeleiders, komt uit Turkije. China heeft een grote schat aan aardmetalen en herbergt 97 procent van het magnesium in de wereld. Kobalt, dat gebruikt wordt in batterijen, defensie en ruimtevaart, komt uit Congo en wordt geraffineerd in China. 'We moeten onze eigen paradoxen onder ogen zien: we halen lithium in Chili, verwerken het in China en laten het dan terugkomen naar Europa, in plaats van te investeren in slimme mijnen en productie in onze achtertuin', aldus Breton.
Voor mijnen in Europa moeten de milieuregels sneller toegepast worden en vergunningen sneller afgeleverd. Tegelijk moet mijnbouw duurzamer worden en voldoen aan de sociale normen. Europa wil ook mijnen openen elders, onder meer in Namibië, waarbij het ook de verwerking en raffinage ter plekke wil verzorgen. Een gelijkaardige deal met Oeganda liep de Unie eerder mis.
Europa werkt ook aan handelsakkoorden met betrouwbare landen, zoals Chili en Canada. 'De Chileense regering wil een nationaal lithiumbedrijf oprichten waarbij buitenlandse investeringen nieuwe projecten kunnen opzetten. De productie van lithium kan er dit jaar al verdubbelen tot 200.000 ton en tegen 2030 gaat het om meer dan 500.000 ton', zegt Breton. 'Europese bedrijven moeten daar investeren. maar op zijn Europees: door lokale toegevoegde waarde te garanderen en de mogelijkheid de hele waardeketen naar daar te verhuizen.'
Met de partners van de G7 wordt gewerkt aan een 'grondstoffenclub'. Dat wordt geen gesloten club, maar deelname vereist een akkoord over gezamenlijke principes. Daarnaast moeten gezamenlijke voorraden worden opgeslagen voor het geval de toelevering van bepaalde grondstoffen stremmen.
Versnellen met groene technologie
Europa wil een sleutelpion worden op de almaar lucratievere markt voor groene technologie. Voor die spitstechnologie worden de procedures versneld en de staatssteunregels versoepeld. Er komt ook EU-geld voor strategische innovatie.
De zo goed als geheel verdwenen productie van zonnepanelen wil Europa deels herwinnen, die van batterijen en windmolens behouden en versterken, en die van warmtepompen en de aanmaak van groene waterstof een forse duw geven. De VS zijn bezig met een inhaalbeweging. Europa heeft al veel gedaan zoals de batterijalliantie, de aanleg van een hechter energienet en offshore-investeringen.
Ook wordt gewerkt aan de opslag van energie in gebouwen of in waterstof. Projecten om CO2 uit de lucht te halen en om koolstof op te slaan, zijn er dan weer te weinig. De vaardigheden, zoals de installatie van warmtepompen, ontbreken. Voor die energieomslag zijn veel snellere vergunningsprocedures nodig. Voor projecten die goed zijn voor 1 gigawatt opbrengst per jaar beloopt de termijn maximaal anderhalf jaar. Voor kleinere projecten wordt dat twaalf maanden. Ook moet het hele vergunningsparcours via één autoriteit verlopen. Na het verstrijken van de vastgestelde termijn wordt de vergunning automatisch verleend. De andere kant van de medaille is dat milieuregels indien nodig opzijgezet worden.
Een batterijproducent die dreigt uit te wijken naar de Verenigde Staten kan 'uitgekocht' worden door Europa, maar niet zomaar: het moet gaan om projecten waarbij zeker drie EU-landen betrokken zijn.
Strategische projecten krijgen nationale en Europese steun. De Europese staatssteunregels en groene subsidies worden opgerekt en verlengd tot eind 2025. Die regels zijn wat aangepast in het voordeel van de kleinere lidstaten. Een batterijproducent die dreigt uit te wijken naar de Verenigde Staten kan 'uitgekocht' worden door Europa, maar niet zomaar: het moet gaan om projecten waarbij zeker drie EU-landen betrokken zijn.
Voor de strategische projecten komen alleen de nieuwste generatie zonnepanelen in aanmerking. Een bedrijf in Sicilië maakt circulaire zonnepanelen: alle onderdelen kunnen hergebruikt worden. Een Pools bedrijf maakt superflexibele panelen die als een folie op een raam geplaatst worden. Voor dergelijke baanbrekende projecten ligt geld uit het Europees innovatiefonds klaar.
Daarnaast wordt samengewerkt voor 'waterstofvalleien'. Ook rond Zeebrugge werken bedrijven samen om componenten van elektrolysetoestellen of waterstof af te nemen. Een 'waterstofbank' met zeker 3 miljard euro moet een markt te creëren. Veel bedrijven willen investeren, maar weten niet of ze voldoende volume kunnen verkopen. De waterstofbank helpt het risico van de investeringen af te dekken.
Naar stabiele prijzen voor groene stroom
Vaste afnameprijzen en contracten op lange termijn tussen producenten en verbruikers moeten een einde maken aan de volatiele prijzen op de Europese elektriciteitsmarkt.