‘Windparken verstoren groei plankton en daarmee voedselketen op de Noordzee’
Windturbines lijken de groei van plankton te verstoren in bepaalde gebieden op de Noordzee. Dat vormt een risico voor de voedselketen op zee. Die waarschuwing uiten onderzoekers zaterdagavond in een uitzending van wetenschapsprogramma Focus op NPO 2.
Fytoplankton vormt de basis van het mariene voedselweb, zegt Luca van Duren, hoofdonderzoeker van kennisinstituut Deltares. Als daar iets mee gebeurt, kan dat effect hebben op al het leven in de zee. ,,Dus als je op veel plekken een negatieve impact hebt, moet je je wel heel goed afvragen waar je mee bezig bent’’ zegt Van Duren in het NTR-programma.
Ook over het effect van stroomkabels op embryo’s van haaien en roggen bestaan zorgen, net als over het geluid van het heien voor duizenden nieuwe turbines. Maar de uitrol van windparken gaat veel sneller dan onze kennistoename over die ecologische impact. Hobbelt het onderzoek achter de ambities aan? ,,Ja, dat gevoel heb ik wel”, zegt Jeroen Hubert, gedragsecoloog van de Universiteit Leiden.
Husselen
Door de zeestroming langs de palen waarop windparken zijn gebouwd, husselen de verschillende lagen van koud en warm zeewater meer door elkaar dan normaal. Op de ene plek krijgen algen daardoor meer voeding, maar op andere verschijnt meer slib in de bovenlaag en remt de groei van plankton.
,,De Duitse bocht is ons zorgenkindje’’, zegt Van Duren. ,,Dat is waar ik mij persoonlijk de meest zorgen maak om dit soort effecten.” Eén van de opwekkers van stroom in het gebied is het Gemini Windpark, op minder dan 100 kilometer ten noorden van Groningen. Met name de Duitse overheid wil in het gebied nog veel meer parken laten bouwen.
De aanleg van duizenden kilometers stroomkabel, om de groene stroom aan land te brengen, is evenmin zonder risico's. Haaien en roggen zijn gevoelig voor elektromagnetische velden. Ze gebruiken ze deels voor het speuren naar voedsel. Mariene ecoloog Annemiek Hermans onderzoekt op de Wageningen Universiteit of kabels de embryo's van de hondshaai kunnen verstoren.
Hermans ziet effecten, maar ze kan nog niet zeggen of het om kleinschalige verstoringen gaat. Ze stelt ‘fan te zijn van groene energie’, maar ziet tegelijkertijd een spanningsveld. ,,Het kan niet zo zijn dat we straks alle kabels hebben neergelegd en er dan achter komen dat we ze anders hadden moeten ontwerpen.”
We moeten de ecologische impact van windparken veel beter onderzoeken. Of willen we het risico lopen dat we straks al onze vis uit Aziatische kwekerijen moeten halen?
Albert Jan Maat, Voorzitter NetVisWerk
Vissers zijn gealarmeerd over de waarschuwingen van wetenschappers. ,,Er is voortdurend aandacht over het effect van bodemberoering door de visserij. Maar deze zaken blijven onderbelicht”, zegt Albert Jan Maat, voorzitter van visserijorganisatie NetVisWerk tegen deze site.
Maat: ,,We moeten de ecologische impact van windparken veel beter onderzoeken. Of willen we het risico lopen dat we straks al onze vis uit Aziatische kwekerijen moeten halen?” Tot 2050 moet de opwekcapaciteit van windparken op zee worden vervijftienvoudigd tot 70 gigawatt.
Het is niet de eerste keer dat wetenschappers aandacht vragen voor de schaduwzijde van duurzame energie op de Noordzee. Eerder schatten Wageningse onderzoekers dat er straks jaarlijks duizenden Jan-van-Gents zullen overlijden door botsingen met turbines. Maar er zijn ook studies die wijzen op windturbines als nieuwe leefplekken voor mosselen en andere weekdieren.
Aan de TU Delft wordt gezocht naar een manier om de palen voor windturbines op een geluidsarme manier de zeebodem in te krijgen. Nu gebeurt dat door ze er als het ware in te hameren, met alle herrie en schade voor zeeleven tot gevolg.
Champagnefles
,,Het probleem met de palen is dat ze veel groter worden dan we hadden voorzien”, zegt de Delftse ingenieur Andrei Metrikine in de NTR-uitzending. Ze hebben een doorsnee van wel 10 meter. En dat moet dan 100 meter de grond in.
Een nieuwe methode van draaien en trillen lijkt voor veel minder geluidsoverlast te zorgen. Metrikine kwam op het idee door aan de kurk van een champagnefles te denken. Ook die komt er draaiend het beste uit. Er worden al proeven gedaan met de nieuwe techniek.
Niemand van de onderzoekers vraagt overigens om te stoppen met de bouw van windparken op zee. Iedereen erkent dat windparken op zee één van de weinige technieken zijn om fossiele brandstoffen te vervangen door een CO2-vrije stroomvoorziening. Van Duren: ,,Maar met onderzoek moeten we proberen de effecten [op de natuur, red.] te verminderen.”