Ook tienduizenden Russen vluchten weg door oorlog in Oekraïne: "Wij zijn slachtoffer van dictatuur van Poetin"
Door de oorlog in Oekraïne slaan niet alleen daar inwoners op de vlucht, ook tienduizenden Russen hebben hun land verlaten. Dat doen ze uit angst of omdat de autoriteiten hen zoeken. VRT NWS kon met twee van hen spreken: Boris Grozovski die halsoverkop naar Georgië trok en Vladimir Raevskiy die naar Israël uitweek. "Ik kan niet leven in een land waar ik constant bang moet zijn voor vervolging."
Sinds de oorlog in Oekraïne begon, zijn zowat 4 miljoen inwoners naar het Westen gevlucht. Ze zijn niet de enige: ook in Rusland leidt het conflict tot een groeiende onrust. Na 10 dagen oorlog tweette de Russische econoom Konstantin Sonin dat al meer dan 200.000 mensen het land ontvlucht waren. Vanuit de buurlanden komen bevestigende berichten.
De Georgische autoriteiten zeggen dat sinds 24 februari meer dan 30.000 Russen zijn aangekomen. In Armenië staat de teller op 80.000. Naar schatting zochten al 14.000 Russen hun toevlucht in Turkije.
De voorbije weken brachten treinen van de Finse internationale spoorwegmaatschappij VR dagelijks honderden mensen van Sint-Petersburg naar Helsinki. Dit weekend kwam de laatste trein toe in de Finse hoofdstad. "Door de (Europese) sancties is het niet langer gepast om onze service verder te zetten", verklaart de vicevoorzitter van VR. Daarmee werd de laatste rechtstreekse treinverbinding tussen Rusland en de EU verbroken.
Spreekwoordelijke druppel
De Russische exodus komt niet onverwacht. Het internationale databureau Gallup schreef in 2019 al dat 1 op de 5 Russen “verlangt om te emigreren”. Bij de groep van 15- tot 30-jarigen gaat het zelfs om bijna de helft. Poetins inval in Oekraïne is voor veel Russen de spreekwoordelijke druppel.
Zo ook voor Grozovski, een politiek journalist. Eind februari vluchtte hij met zijn familie naar Georgië. “Ik was van plan om het land te verlaten in het najaar van 2022, maar ik had niet verwacht dat het zo’n vaart zou lopen. Laat staan dat de invasie zo brutaal, gestoord en crimineel zou zijn”, vertelt hij.
Grozovski vertrok uit Rusland omdat hij gezocht werd door de veiligheidsdiensten. De journalist had op zijn Facebookpagina steun betuigd aan twee anti-oorlogspetities. Enkele dagen later pakte de politie een van de auteurs van de petities op.
Ook Grozovski verscheen toen op de radar van de ordediensten. “Ze kwamen naar het huis van mijn 83-jarige grootmoeder om mij te zoeken”, getuigt hij. Op aanraden van zijn familie vertrok hij zo snel mogelijk uit Moskou. “Ik had amper tijd om mijn bezittingen mee te nemen.”
Minder suiker, meer censuur
Niet iedereen die Rusland ontvlucht, wordt gezocht door de politie. Veel burgers vluchten door de strenge economische sancties die het Westen oplegt. Russische banken zijn afgesloten van het internationale betaalsysteem SWIFT en honderden internationale bedrijven hebben hun activiteiten in het land stopgezet.
Daardoor zijn duizenden Russen werkloos geworden. Ondertussen rijzen de prijzen van basisproducten als suiker en olie de pan uit. Experten verwachten tegen het einde van 2022 een verdubbeling van het aantal werklozen en een economische crisis, zwaarder dan die van 2008.
Poetin probeert de groeiende onrust in Rusland te bedwingen door elke vorm van tegenstand in de kiem te smoren. Een nieuwe mediawet, die hij begin deze maand lanceerde, moet hem daarbij helpen. Voortaan riskeert iedereen die ingaat tegen het Kremlindiscours 15 jaar cel. Dat geldt eens te meer voor elke vorm van kritiek op de “militaire operatie in Oekraïne”, zoals Poetin het conflict zelf noemt.
“Je mag het zelfs geen oorlog noemen, of je wordt opgepakt”, vertelt Raevskiy, een 37-jarige radiopresentator uit Moskou. Hij vluchtte na de inval in Oekraïne samen met zijn vrouw naar Israël. Vóór de oorlog presenteerde Raevskiy elke woensdag een radioshow. “Ik kon vrijuit spreken over Poetin, Navalny of de Russische geschiedenis. Vandaag is dat ondenkbaar”, getuigt hij. Dat liet hem geen andere keuze dan Rusland te verlaten.