Uit het ND:
New York informeert inwoners over wat ze moeten doen bij nucleaire aanval
De nucleaire dreigementen uit Moskou nemen weer toe. Westerse regeringen beginnen zich zorgen te maken en New York gaf in een video inwoners een instructie ‘wat te doen als de Big One valt’. Westerse landen moeten gaan nadenken over ‘het ondenkbare’, stelt hoogleraar Richard Betts. Zo kan een escalatie voorkomen worden wanneer Rusland naar een kernwapen grijpt.
De video van het stadsbestuur van New York City begint zakelijk, maar gaat wel over het meest gevreesde scenario in de Oekraïneoorlog: een rechtstreekse, nucleaire confrontatie tussen Rusland en het Westen. De dreiging wordt door het stadsbestuur van New York zó series genomen dat begin deze week de video op de website van de Rampenbestrijdingsdienst werd gepresenteerd.
Daarin wordt vrijwel dezelfde informatie gegeven als in vergelijkbare filmpjes tijdens de Koude Oorlog: ga zo snel mogelijk naar binnen, ga weg van deuren en ramen, doe, als je buiten bent geweest, je kleren in een afgesloten zak en spoel je grondig af. Met een voorwaarde: je moet de explosie zelf hebben overleefd.
De actie van New York komt niet zomaar. Er is wat veranderd, de afgelopen maand. Aan het begin van de ‘speciale operatie’ in Oekraïne, eind februari, werden de dreigementen van Poetin nog gezien als een nucleaire gijzeling. Als het Westen Oekraïne te openlijk zou steunen, zouden de gevolgen erger zijn dan ‘jullie ooit hebben meegemaakt’, dreigde Poetin.
Dit is de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog dat een kernmogendheid openlijk dreigt met de inzet van kernwapens als iemand Rusland in de weg staat in deze veroveringsoorlog, wat de invasie in Oekraïne in feite is. Maar de gijzeling was maandenlang effectief. Amerika, Duitsland en andere westerse landen deinsden ervoor terug om Oekraïne zware wapens te leveren.
‘Er mag geen kernoorlog komen’, zei de Duitse bondskanselier Scholz op 22 april, toen Duitsland nog weigerde om pantserhouwitzers te leveren. Pas na de beelden van de vrijwel totale verwoesting van Oekraïense steden als Marioepol en Severodonetsk door Russische artillerie, raketten en bombardementen, ging Scholz om, als een van de laatste westerse leiders.
Zowel Poetin als de vicevoorzitter van de Russische Veiligheidsraad, Medvedev, heeft de afgelopen week de nucleaire taal hervat. Rusland ‘zal zijn kernwapens zeker gebruiken, als de soevereiniteit van het land wordt bedreigd’, zei Poetin – die het Westen zelfs uitdaagde te proberen Rusland op het slagveld te verslaan. ‘Iedereen moet wel weten dat we nog niet echt serieus begonnen zijn’, voegde hij eraan toe.
Steden die met de grond gelijk zijn gemaakt, vele tienduizenden gesneuvelde militairen, honderdduizenden burgers die zijn gevlucht of gedeporteerd naar Rusland – en Poetin is nog niet eens serieus begonnen?
Het gebrek aan morele grenzen bij deze machthebber maakt de kans groter dat hij alsnog een kernwapen inzet. Dat denken ook toonaangevende instituten als de Europese denktank ECFR, het Britse Chatham House, onderzoekers in Amerikaanse opiniebladen als The Atlantic en Foreign Affairs en bekende politici die zich hebben ingezet voor nucleaire ontwapening, zoals Sam Nunn en William Perry.
De Nederlandse regering houdt er ook rekening mee – al in maart vroeg het kabinet het RIVM om de effecten van een Russische kernaanval in Oekraïne voor Nederland te berekenen.
Juist als de volgende fase van de oorlog in Oekraïne voor Rusland moeilijk verloopt, zou Poetin een kernwapen kunnen inzetten of daarmee dreigen om een overgave of een wapenstilstand af te dwingen. Maar ‘als we toegeven aan deze schandalige dreiging, zullen we die vaker gaan meemaken’, waarschuwt Perry in een interview met Eric Schlosser voor The Atlantic. Zowel hij als Nunn, beiden grote voorstanders van verdere ontwapening, vindt dat de VS daar echt een rode lijn moeten trekken.
Dat betekent dat westerse landen moeten ‘nadenken over het ondenkbare’, stelt Richard Betts, hoogleraar Oorlogs- en vredesstudies, in Foreign Affairs. Zodra er aanwijzingen komen dat Rusland tactische kernwapens verplaatst voor een mogelijke aanval op Oekraïne, moeten de VS dat meteen naar buiten brengen en ook meteen duidelijk maken dat een kernaanval tot grote gevolgen voor Rusland zal leiden, zegt Perry.
Dat moet geen nucleaire tegenaanval zijn, denkt Nunn, maar bijvoorbeeld het tot zinken brengen van een Russisch oorlogsschip of, in een verdere stap, de hele Russische Zwarte Zeevloot.
Midden in deze discussie heeft Poetin naast zijn nucleaire dreiging een nieuw element ingebracht. In zijn gesprek met leden van de Doema stelde hij dat ‘het collectieve Westen deze oorlog heeft ontketend’. Het woord ‘oorlog’ in relatie tot Oekraïne is voor burgers verboden, maar ook op de agenda van de Doema voor deze vrijdag stond het onderwerp ‘oorlog en vrede’, in plaats van ‘de speciale operatie’.
De taal verschuift, maar - zoals de woorden van Poetin, Medvedev en anderen laten zien - het denken over de ultieme wapens blijft hardnekkig aanwezig. Het Westen moet daarom inderdaad nadenken over het ondenkbare, juist om dat te voorkomen.
.