Met Harris als vicepresident eist divers Amerika een plek op aan tafel
Kamala Harris De overwinning van Joe Biden en Kamala Harris vormt een historische mijlpaal. Voor het eerst krijgen de Verenigde Staten een vrouwelijke vicepresident.
Frank Kuin
november 2020 Uit het NRC
Leestijd 5 minuten
Kamala Harris is de eerste vrouwelijke running mate geworden die niet als wanhoopsdaad door een verliezende kandidaat werd geselecteerd.
„Als we gaan stemmen, veranderen dingen. We kennen onze macht.” Met deze krachtige boodschap trok Kamala Harris, aankomend vicepresident van de Verenigde Staten, afgelopen maanden door het land.
De zelfbewustheid ervan was een oproep aan haar veelkleurige aanhang, vrouwen en mannen, zich niet bij de status quo neer te leggen. „Als we gaan stemmen, winnen we.”
Het heeft geholpen: samen met Joe Biden heeft Harris president Donald Trump en vicepresident Mike Pence verslagen.
Zo geconcentreerd was de wereld de afgelopen maanden echter op het lot van Trump, dat het historische karakter van Harris’ zege onderbelicht bleef: de Amerikaanse bevolking heeft bij de race om het Witte Huis voor het eerst een vrouw gekozen.
Vier jaar na de verpletterende teleurstelling die veel kiezers ervoeren na het onverwachte verlies van Hillary Clinton, de eerste vrouwelijke presidentskandidaat van een van de grote Amerikaanse partijen, wordt de 56-jarige Harris de eerste vrouwelijke vicepresident. Precies een eeuw nadat vrouwen het kiesrecht verwierven in de Verenigde Staten, wordt de senator uit Californië direct ook de eerste zwarte vrouw en de eerste vrouw van Indiase afkomst die het op een na hoogste ambt van de VS gaat bekleden.
Opmerkelijk is hoe onopgemerkt en vanzelfsprekend dat is gegaan. Bij de kandidatuur van Clinton werd vier jaar geleden, met de slogan ‘I’m with her’ (ik steun haar), expliciet gewezen op het historische en feministische karakter van haar gooi naar het presidentschap. Kamala Harris heeft dat in haar campagne vermeden.
Hoewel Trump haar op zijn rally’s heeft aangevallen als een „vrouwelijke socialist”, en haar op Twitter heeft uitgescholden voor „monster”, liet zij zorgvuldig na zichzelf te profileren als voornamelijk een vrouwelijke kandidaat. Evenmin heeft ze gelijke behandeling voor vrouwen nadrukkelijk tot campagnethema gemaakt.
Bikkelharde ondervrager
Impliciet eiste ze wel haar plaats aan de tafel, en daarmee die van het diversere, jongere Amerika, duidelijk op.
Toen vicepresident Mike Pence haar tijdens hun televisiedebat in de rede viel, reageerde ze met een krachtig „Mister vice-president, I am speaking” (‘meneer de vicepresident, ik ben aan het woord’).
Die uitspraak ging direct viraal – evenals andere campagnemomenten, zoals haar verschijning op meerdere evenementen op All Star-gympen.
Dat inspireerde aanhangers om foto’s van zichzelf in All Stars op Twitter te plaatsen. Ook haar spontane dansjes op het campagnepad werkten aanstekelijk. „Eindelijk een vicepresident die eruitziet zoals wij”, schreef de zwarte auteur Nsenga Burton.
Harris nuanceerde zo haar reputatie als een bikkelharde ondervrager in het Congres, die leden van de regering-Trump als oud-minister van Justitie Jeff Sessions en diens opvolger William Barr het vuur aan de schenen legde tijdens hoorzittingen in de Senaat. Sessions werd daar „zenuwachtig” van, gaf hij toe.
Voordat Harris in 2017 aantrad als senator, was ze van 2004 tot 2011 aanklager in San Francisco en van 2011 tot 2017 minister van Justitie van Californië. Ook in die functie was ze de eerste zwarte vrouw.
Derde vrouw
Haar klim tot vicepresident was voor velen de afgelopen maanden een bron van inspiratie. „Ik ben erg ontroerd op dit moment”, zei de zwarte activist LaTosha Brown, medeoprichter van de organisatie Black Voters Matter, in een video op Twitter, nadat ze voor Biden en Harris had gestemd.
„Het heeft zoveel moeite gekost om op dit punt te komen. We hebben nog een lange weg te gaan, maar ik denk nu aan mijn grootmoeder, ik denk aan mijn moeder. Ik sta op het punt om te vieren dat deze sister hopelijk de volgende vicepresident wordt van de Verenigde Staten.”
Harris, die in augustus door Biden werd gekozen als zijn running mate, is de derde vrouw die door een van de grote Amerikaanse partijen is voorgedragen voor het ambt van vicepresident. In tegenstelling tot de eerdere twee kandidaten ging het daarbij dit jaar niet om een wanhoopsdaad van een verliezende kandidaat.
In 1984 was Congreslid Geraldine Ferraro uit New York de eerste vrouw die werd genomineerd voor het vicepresidentschap, als running mate van de Democratische presidentskandidaat Walter Mondale. Ze verloren ruimschoots van president Ronald Reagan en vicepresident George H.W. Bush.
In 2008 koos de Republikeinse presidentskandidaat John McCain de toenmalige gouverneur van Alaska, Sarah Palin, als running mate – een stunt om publiciteit terug te veroveren op de populaire Barack Obama. Dat werkte slechts kortstondig. Ze verloren van Obama en Biden.
Gematigd pragmaticus
Harris, al jarenlang een rijzende ster in de Democratische partij die bekendstaat als een gematigde pragmaticus, lanceerde begin 2019 haar eigen campagne voor het presidentschap.
Hoewel ze werd gezien als een veelbelovende kandidaat, kreeg haar campagne nooit echt vaart. Ze stapte een jaar geleden, voor de eerste voorverkiezingen, uit de race. Pas dit jaar vond ze haar stem, als voorvechter van de strijd tegen racisme in de gelederen van de politie en justitie, naar aanleiding van de landelijke demonstraties na de dood van George Floyd door politiegeweld in Minneapolis.
Haar gedreven redes over dat thema maakten haar een logische keuze voor Biden – al vinden sommigen aan de linkerflank van de Democratische partij haar staat van dienst in Californië niet progressief genoeg.
Als een woman of color en een dochter van immigranten vertegenwoordigt Harris nu op een krachtige manier de realiteit en de toekomst van de Verenigde Staten als een land dat zijn diversiteit omarmt – niet een land dat zich daartegen verzet. Ze draagt daarbij haar multiculturele achtergrond uit: haar vader, Donald Harris, komt uit Jamaica; haar moeder Shyamala Gopalan Harris was een biomedische wetenschapper afkomstig uit India.
De twee academici ontmoetten elkaar tijdens hun studie aan de Berkeley-universiteit in Californië. Kamala Harris en haar jongere zus Maya werden in de jaren zestig in Oakland geboren.
Als vicepresident loopt Harris bovendien voorop als waarschijnlijke opvolger van Biden als leider van de Democratische partij, en mogelijk als president. De 77-jarige Biden wordt in januari op 78-jarige leeftijd beëdigd. Het is twijfelachtig of hij twee volle termijnen als president zal dienen.
Harris is vanaf januari de spreekwoordelijke hartslag verwijderd van het presidentschap. Ze zal een prominente rol spelen als het jongere gezicht van de nieuwe regering – en het gezicht van een nieuwe generatie van Democraten.