ASML kan expansiedrift chipmakers niet bijbenen
Topman Wennink: Capaciteit in Veldhoven opvoeren kost tijd
Chipmakers smijten met miljarden alsof het een lieve lust is. Maar al die nieuwe fabrieken moeten gevuld worden met chipmachines van voornamelijk ASML uit Veldhoven, dat de vraag niet kan bijbenen.
MERLIJN VAN DIJK
Merlijn van Dijk
Veldhoven
Hier 80 miljard en daar nog eens 150 miljard. Voor de grootste chipmakers ter wereld groeien de bomen wel degelijk tot in de hemel, zo lijkt het soms. Klein probleempje wel: voor hun chipmachines zijn ze afhankelijk van ASML, dat de komende twee jaar niet aan de vraag kan voldoen.
,,Volgend jaar en het jaar daarna zullen er tekorten zijn", aldus topman Peter Wennink in de Britse zakenkrant The Financial Times. ,,We gaan dit jaar meer machines verzenden dan vorig jaar en volgend jaar meer machines dan dit jaar. Maar het zal niet genoeg zijn. We moeten onze capaciteit met meer dan 50 procent opvoeren. Dat zal tijd kosten."
Uitverkocht
ASML breidt uit zo snel het kan. Het neemt aan de lopende band nieuwe werknemers aan, de afgelopen twee jaar zo'n tweehonderd per maand. Delen van de campus in Veldhoven ogen al tijden als een bouwput. En dat gaat nog wel even zo door: ASML investeert de komende jaren een paar honderd miljoen euro in allerlei uitbreidingen.
Een bedrag dat in het niet valt bij investeringen die grote chipmakers doen. Zo werd vorige week bekend dat Intel uit Amerika de komende jaren alleen al in Europa 80 miljard euro investeert, met hulp van de Duitse overheid en Europese Unie. In het Duitse Maagdenburg moeten twee grote chipfabrieken verrijzen.
Intel staat niet alleen. TSMC uit Taiwan steekt de komende drie jaar 85 miljard euro in het opvoeren van de eigen chipproductie. Concurrent Samsung uit Zuid-Korea heeft tot 2030 een investeringspotje van zo'n 150 miljard euro.
Voor het vullen van alle nieuwe chipfabrieken zijn die bedrijven afhankelijk van ASML, dat zo'n 90 procent van de markt voor chipmachines in handen heeft. Concurrenten Nikon en Canon verdelen de rest. Wie de allernieuwste chipmachines wil kopen, kan alleen bij ASML terecht.
Maar de 55 meest geavanceerde machines die ASML dit jaar maakt, waren vorig jaar al lang en breed uitverkocht. Het duurt ook even voor zo'n machine in elkaar is gezet. De productie van de lens in zo'n chipmachine duurt bijvoorbeeld 12 maanden.
Die lenzen worden gemaakt door het Duitse bedrijf Carl Zeiss. ,,Zij moeten aanzienlijk meer lenzen maken", zei Wennink, om daarna nog wat noodzakelijke stappen op te sommen voor Zeiss daar überhaubt mee kan beginnen. Ze moeten cleanrooms bouwen, vergunningen aanvragen, productie-apparatuur bestellen en mensen aannemen.
Verdubbeling
De bouw van een nieuwe chipfabriek is ook een kwestie van jaren, geen maanden. Intel verwacht bijvoorbeeld dat de nieuwe Duitse fabrieken eind 2027 hun eerste chips afleveren. Een-twee-drie uitbreiden gaat dus zomaar niet. En dat geldt ook voor allerlei toeleveranciers, waar ASML er honderden van heeft. De verwachting is dat de vraag naar chips dit decennium nog verdubbelt. Allerlei mogendheden zien het belang van chips in, en stellen geld beschikbaar voor het lokken van producenten. Zo wil de Europese Unie in navolging van Amerika, China en Zuid-Korea, miljarden in de eigen chipindustrie pompen.
Ze zitten ook werkelijk overal in, die chips. De komst van 5G-internet en het feit dat zo'n beetje alles tegenwoordig een internetverbinding heeft, stuwen de vraag enorm op. De vraag is of ASML dat allemaal kan bolwerken. Wennink verwacht van wel, zei hij vorige week tegen zakenkrant De Tijd uit België: ,,We zullen die exponentiële groei in de vraag naar chips uiteindelijk wel kunnen volgen. Maar dat is een buikgevoel, geen wiskundige zekerheid.