christo1 schreef op 18 april 2024 08:30:
Veertig nieuwe mijnen en fabrieken heeft Europa nodig als het genoeg grondstoffen wil om zijn eigen wetgeving te halen. Maar veel projecten liggen stil. De sectorfederatie Eurometaux vraagt maatregelen om te kunnen voldoen aan de Critical Raw Materials Act. 'Het is nu of nooit.'
Als Europa voor zijn groene transitie onafhankelijker wil worden van de rest van de wereld, dan heeft het tien nieuwe mijnen, vijftien raffinagefabrieken en vijftien recyclagesites voor tal van kritieke metalen nodig. Dat becijferde de federatie van metaalproducenten Eurometaux, die vandaag een congres in Brussel organiseert. Vandaag is de EU nog zwaar afhankelijk van China voor zeldzame aardmetalen, die cruciaal zijn voor de bouw van windmolens en elektrische wagens, maar ook voor militaire toepassingen.
Het is de eerste concrete berekening van wat nodig is om de doelstellingen van de Critical Raw Materials Act te halen. Die wetgeving gaat volgende maand in. Ze stelt dat de Europese Unie tegen 2030 minstens 10 procent van haar strategische grondstoffen moet ontginnen in eigen mijnen, 40 procent van de ontgonnen ertsen in Europa moet raffineren en 25 procent uit recyclage moet halen.
In Europa staan al een zeventigtal mijnen en fabrieken in de steigers, waarmee we onder meer de doelstellingen voor lithium, koper, aluminium, nikkel, kobalt en silicium kunnen halen. Maar weinig projecten zijn al operationeel. Zo werd in 2022 een recyclagefabriek voor batterijmaterialen van het Belgische Umicore aangekondigd, maar die is er nog niet.
Van de 20 lithiumprojecten die in Europa op stapel staan, zijn er maar twee die al een concrete startdatum hebben: de mijn van Keliber in Finland en de raffinagefabriek van AMG Lithium in Duitsland. Dat het allemaal zo lang duurt, ligt volgens Eurometaux aan 'de hoge energieprijzen in Europa en een resem aan subsidiemaatregelen in de VS, Canada, Australië, Zuid-Korea, China en Japan'.
Eurometaux trekt aan de alarmbel na de vele opdoffers voor de Europese industrie in de voorbije twee jaar. Na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in februari 2022 lag de helft van de Europese zink-, aluminium- en siliciumproductie stil door de extreem hoge energieprijzen. Een halfjaar later brachten de VS de Inflation Reduction Act in stelling, een subsidieprogramma voor (groene) industriële investeringen ter waarde van 370 miljard dollar. 'Daardoor is het twee tot drie keer duurder om een batterijrecyclagefabriek in Europa te bouwen', zegt Eurometaux. 'De hoge energiekosten maken ook het recyclageproces zelf nog eens 20 tot 50 procent duurder.'
Daarbovenop komen exportbeperkingen en de dumping van grondstoffen en afgeleide materialen door China, waardoor geen stabiel Europees investeringsklimaat kan ontstaan. '
Chinese bedrijven overspoelen de markt met goedkope grondstoffen, waardoor Europese investeringen in de kiem worden gesmoord', zegt Peter Tom Jones, grondstoffenspecialist en de directeur van het Institute for Sustainable Metals and Minerals (KU Leuven). 'Vervolgens draaien ze de kraan dicht en swingen de prijzen de pan uit, zodat bouwers van windturbines en elektromotoren de grondstoffen (te) duur moeten inkopen. Ze spelen dat spel heel slim.' Europa zit gevangen in een catch 22. Om de energie te vergroenen zijn elektromotoren, batterijen, windturbines enzovoort nodig. De grondstoffen en materialen daarvoor moet Europa vandaag grotendeels invoeren, waardoor het afhankelijk is van regimes die mensenrechten, milieuregels en CO2-uitstoot minder belangrijk vinden. Om (deels) zelfvoorzienend te worden, moeten we de grondstoffen zelf ontginnen en produceren. Maar daarvoor is veel dure elektriciteit nodig - volgens Eurometaux zoveel als heel Nederland in een jaar verbruikt, 110 terawattuur - die bij voorkeur groen is. 'Dure elektriciteit is de reden waarom de Ierse zinkmijn van de Zweedse ontginner Boliden en de nikkelmijn van het Griekse Larco in Evia stilliggen', zegt Jones.
De projecten raken daarnaast vaak moeilijk of niet vergund door zware milieuvereisten, een gevolg van Europese wetgeving. Jones noemt als voorbeeld de Finse BASF-vestiging, waar de chemiereus kathodematerialen wil gaan maken voor batterijen. 'Het hele project zit vast. Het raakt niet vergund omdat mensen een rechtszaak begonnen zijn wegens de te grote uitstoot van natriumsulfaat. Nochtans mikt de fabriek hoog qua milieukwaliteit en gebeurt het in een land dat pioniert in grondstoffen. Dat het toch niet lukt, zegt veel over de dictatuur van enkelingen die met juridische spitsvondigheden alles kunnen tegenhouden.'
Het heeft volgens Jones te maken met het feit dat 'de Green Deal (pakket aan Europese klimaatregels, red.) niet tegelijk ook een Industrial Deal' is. 'De Europese wetgeving werkt zichzelf voortdurend tegen. Daardoor laten we de grondstoffenproductie over aan landen die het niet zo nauw nemen. China investeert volop in vervuilende nikkelmijnen in Indonesië, waarvoor massaal tropisch regenwoud wordt gekapt en steenkool als energiebron dient.'
Volgens Eurometaux, dat met zijn congres voortborduurt op de industrietop die in maart plaatsvond in Antwerpen, moet snel gehandeld worden. '2030 is nog maar goed 2.000 dagen te gaan', zegt voorzitter Evangelos Mytilineos. 'We vragen van Europa met aandgrang dat het incentives biedt waarmee we kunnen concurreren met de rest van de wereld: een EU-grondstoffenfonds, lagere energieprijzen, en Europese wetgeving die in lijn is met economische groei. Het is nu of nooit.'
AMG staat vermeld, maar ook dat de chinezen massaal dumpen van grondstoffen om te verhinderen dat projecten van de grond komen om daarna hun prijzen hoog optrekken.
Vandaar dat ik me de vraag stelde hoe kan de raffinaderij van AMG winstgevend zijn als de lithium carbonaat prijs hoger staat dan de lithium hydroxide prijs, de economische logica is momenteel ver zoek, maar als natuurlijk de chinezen dumpen is het niet moeilijk.
Mvg.