We willen zonnepanelen, maar waar zijn de monteurs?
Een zonnepaneel op het dak, een warmtepomp op zolder en een laadpaal voor de deur? Vergeet het maar even. Het tekort aan monteurs en technici is inmiddels zo hoog opgelopen, dat klimaatdoelen en woningbouwplannen in gevaar komen.
Herman Stil 20-09-22, 16:00
De wachttijd voor het plaatsen van zonnepanelen is inmiddels opgelopen tot ruim negen maanden.
Lees ook
Banen liggen voor het oprapen, installatiemonteur hoeft niet eens meer te solliciteren
‘Wij helpen u graag om te verduurzamen’, schrijft Feenstra, een van de grootste installatiebedrijven van Nederland, aan klanten die een warmtepomp willen laten installeren, ‘maar wij kunnen op dit moment geen nieuwe aanvragen in behandeling nemen.’
Dan maar een zonnepaneel op het dak? Bij installateur Suntech Energy, dat net is overgenomen door elektronicaketen BCC, is het: nu kopen en met een beetje geluk worden de panelen in maart op het dak geschroefd.
De achterstanden bij de verduurzaming en bij de bouw van woningen en kantoren lopen steeds verder op. Het tekort aan technici is inmiddels zo groot, dat de milieudoelen van het kabinet in gevaar komen, zo waarschuwde het Planbureau voor de Leefomgeving deze week.
,,Er moet zoveel gebeuren”, zegt Marlies Visser, operationeel directeur bij netbeheerder Alliander. ,,Alleen de netbeheerders in Nederland hebben al 13.000 mensen nodig om de energiesector te moderniseren en de duurzaamheidsdoelen te halen. Als die mensen er niet komen, dan kunnen we de werkzaamheden niet uitvoeren. Dan komt de energietransitie in gevaar en halen we de hele woningbouwopdracht niet.”
Meer weten over werken in de techniek? Bij Nationale Vacaturebank lees je meer over verschillende technische beroepen en wat je kan verdienen.
Donkerrood
Alsof het weerberichten betreft, zo houdt dataspecialist Intelligence Group bij hoe het in Nederland staat met de arbeidsmarkt voor technici. Groen staat voor een klimaat waarin gemakkelijk personeel wordt geworven, oranje voor moeilijk en rood voor extreem moeilijk. Op het kaartje van september is Nederland egaal donkerrood.
,,Het aantal vacatures voor technici met een mbo-diploma is de afgelopen twee jaar met 87 procent gegroeid”, zegt Inge Vuijk van Intelligence Group. ,,Bij hoger opgeleide technici is dat nog meer: 126 procent.”
En het wordt alleen maar moeilijker. ,,Op elke zonnepaneelmonteur zijn er nu veertien vacatures. Dat worden er eind 2023 twintig.”
Intussen veranderen technici steeds minder vaak van baan: slechts 12 procent van de monteurs is actief op zoek naar nieuw werk.
Rekenen op de nieuwe aanwas is ook tevergeefs. Begonnen in 2019 nog ruim 42.000 leerlingen aan een technische mbo, dit schooljaar zijn dat er nog maar 38.500. ,,Het imago van het mbo speelt hierbij een grote rol’’, zegt Marc Hendriks van ROVC, met zestienduizend studenten per jaar een van de grootste particuliere opleiders voor technisch personeel. ,,Daar is de overheid debet aan. Die heeft jarenlang het hbo en het universitair onderwijs gepromoot. Dat was best nobel, maar daardoor is de instroom op het technisch mbo alleen maar teruggelopen; terwijl op iedere technisch ontwerper of projectmanager met een hbo-diploma tien monteurs nodig zijn om alles dat wordt bedacht, ook uit te voeren.”
Foto ter illustratie © ANP / ANP
‘Het onderwijs schiet echt tekort’
Inmiddels loopt ook de instroom van nieuwe technische hbo-studenten terug.
ROVC, dat vooral in opdracht van bedrijven technici opleidt of bijschoolt, ziet bovendien steeds meer pas gediplomeerde mbo’ers langskomen voor een bijspijkercursus. ,,Het onderwijs schiet echt tekort. Onze klanten vertellen ons dat afgestudeerden vaak nog lang niet goed genoeg zijn om aan het werk te gaan; die gaan wij vervolgens bijscholen”, vertelt Hendriks.
,,We groeien nu enorm snel, doordat de markt schreeuwt om personeel. Er zijn vandaag mensen nodig. Er moeten tienduizenden cv-monteurs worden omgeschoold voor de installatie van warmtepompen. We zijn een grote opleider. Maar zestienduizend nieuwe technici per jaar is volstrekt onvoldoende om aan de enorme vraag te voldoen.”
Afschaffen schoolgeld
Hier ligt een rol voor de overheid, zegt Visser van Alliander. ,,De overheid moet meer investeren in techniekonderwijs: met stimuleringsmaatregelen zoals het afschaffen van schoolgeld voor technische opleidingen en met bonussen voor zij-instromers die een technisch beroep kiezen. En de overheid moet de technieksector financieel bijstaan; die financiert nu 90 procent van de opleidingen zelf.”
,,Ik wil niet voor eigen parochie preken, maar investeren in techniek en ICT moet voorrang krijgen boven andere loopbanen’’, stelt Visser. ,,Deze mensen zorgen ervoor dat er straks door automatisering in andere sectoren, zoals de zorg en bij de energietransitie, met minder mensen kan worden gewerkt. Uiteindelijk begint de oplossing voor de huidige personeelscrisis bij de techniek.”
Een aanzienlijk aantal mensen stapt na twee jaar weer op, omdat bedrijven hun onvoldoende perspectief bieden
Marlies Vissers
De technieksector moet volgens Visser de hand ook in eigen boezem steken. Niet alleen de aanwas van nieuwe technici stokt, ook lopen veel jonge techneuten weer weg uit de sector. ,,Een aanzienlijk aantal mensen stapt na twee jaar weer op, omdat bedrijven hun onvoldoende perspectief bieden. Jonge mensen willen elke twee jaar iets anders. Als dat bij een werkgever niet kan, gaan ze weg. Bedrijven moeten mensen langer boeien, hen omscholen en het werk langdurig interessant houden.”
Daarnaast moet er veel beter worden samengewerkt bij het opleiden van technici. ,,Veel werkgevers starten eigen opleidingstrajecten. Alleen al in en om Amsterdam lopen minimaal 150 initiatieven, we zijn opgehouden met tellen. Er is meer regie nodig.”