Mutant van superbacterie slaat toe in Europa
Voor de ziekenhuisbacterie hebben we efficiënte antibiotica. De nieuwe mutatie is echter een ander paar mouwen
Herman Goosens (UZ Antwerpen)
Een nieuwe variant van de ziekenhuisbacterie verspreidt zich razendsnel over Europa. De bacterie is resistent voor zo goed als alle bestaande antibiotica, waardoor de geneeskunde geen enkel verweer heeft tegen de infectie. "Dit wordt voor ziekenhuizen dé uitdaging voor de toekomst", zegt professor Herman Goossens, microbioloog in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen.
De bacterie komt over van Aziatische ziekenhuizen en vindt via Griekenland, Turkije en nu ook Groot-Brittannië zijn weg naar ons land. Over het Kanaal lieten al twee mensen het leven.
Een mutatie van de ziekenhuisbacterie, het New Dehli Metallo 1-enzym, rukt op naar Europa vanuit ziekenhuizen in Pakistan, China en India. Griekse en Turkse ziekenhuizen hebben er intussen al op grote schaal mee te kampen, en ook Groot-Brittannië rapporteerde dit jaar meer dan twintig mensen met het enzym. Twee Britten overleefden de infectie niet. Het merendeel van de besmette personen had orgaantransplantaties of cosmetische chirurgie laten uitvoeren in India of Pakistan, maar ook Britten die thuisgebleven waren raakten besmet. De besmetting leidt op korte termijn tot terminale longonstekingen, maag-en darminfecties of bloedvergiftiging.
"Het aantal doden is klein bier vergeleken met degenen die stierven aan de MRSA-ziekenhuisbacterie", zegt John McConnel, redacteur van het Britse wetenschappelijk blad Lancet Infectious Diseases. "Maar de MRSA-bacterie is ook zo begonnen." De meest recente cijfers dateren van 2006, toen maakte MRSA in Groot-Brittannië meer dan 1.600 slachtoffers. Ook volgens Goossens is de nieuwe mutatie de komende tien jaar dé uitdaging voor de ziekenhuizen.
De term ziekenhuisbacterie is de verzamelnaam voor een aantal bacteriën die resistent zijn aan een aantal antibiotica. Ze gedijen goed in ziekenhuizen, omdat patiënten er wel vaker een laag afweersysteem hebben. In België was MRSA de meest voorkomende en meest dodelijke bacterie. "Maar voor MRSA hebben we efficiënte antibiotica", zegt Goossens. "De nieuwe mutatie is echter een ander paar mouwen." Het gaat immers om een enzym dat zo goed als alle bestaande antibiotica kan afbreken. Het New Dehli Metallo 1-enzym kan zich in verschillende soorten bacteriën nestelen. Omdat het een genetisch enzym is, wordt het bij elke deling van een bacterie doorgegeven. "Als het eenmaal in een bacterie terecht komt, zullen alle toekomstige bacteriën ook resistent zijn voor antibiotica", legt Goossens uit.
Misbruik antibiotica
Verwacht wordt dat het Metallo 1-enzym op korte termijn alle andere ziekenhuisbacteriën zal verdringen. En dat is heel slecht nieuws. "De komende tien tot vijftien jaar moeten we geen nieuwe antibiotica verwachten", zegt Michiel Costers van de FOD volksgezondheid. "We moeten roeien met de riemen die we hebben." Daarom werd in België enkele jaren geleden het Coördinatiecomité antibioticabeleid (BAPCOCC) in het leven geroepen, dat artsen en de bevolking moest leren om spaarzaam om te gaan met antibiotica.
Dat verklaart volgens Goossens en Costers waarom het enzym zich zo snel kon verspreiden in Azië, Griekenland en Turkije. "Antibiotica zijn er zonder voorschrift gewoon op straat te koop. Daardoor worden de geneesmiddelen op grote schaal misbruikt, en leren bacteriën sneller hoe ze er resistent voor kunnen worden." Een andere reden is het gebrek aan hygiëne in de ziekenhuizen ter plaatse. "Het kan niet anders of ze lappen de hygiëneregels aan hun laars", aldus Goossens. "In België zijn er enkele opstootjes geweest, onder andere in een Brussels ziekenhuis. Door strenge hygiëneregels konden die de kop ingedrukt worden."
Betere opsporingsmethodes
Er bestaan in België geen cijfers over het aantal besmettingen met ziekenhuisbacterie, maar volgens het Federaal Kenniscentrum zijn vorig jaar 2.526 mensen gestorven aan een ziekenhuisinfectie. Costers voegt daaraan toe dat 80 procent van de ziekenhuisinfecties niet voorkomen kan worden. "Het gaat vooral om oudere en zwakkere mensen. Gezonde mensen hebben minder kans om aan de bacterie ten prooi te vallen."
Voor de toekomst stellen Goossens en Costers, kunnen we de bacterie enkel indijken door een streng toezicht op hygiëne. "We moeten ook de opsporingsmethodes verbeteren", aldus Goossens. "MRSA is relatief eenvoudig in een laboratorium te detecteren, dat is voor dit enzym niet het geval. Dus wordt ook de diagnose minder snel gesteld." (Barbara Seynaeve)
14/08/09 08u09