Alles komt terug. Zeker als het over het krantencontract gaat, dat vandaag weer op de regeringstafel ligt. Zelfs in de laatste maanden van Vivaldi proberen de grote uitgevers en de christelijke zuil alles uit de kast te halen, om alsnog de deal te wijzigen in hun voordeel. De druk en lobbying komt van overal: de Franstalige uitgevers bewerken PS, Ecolo en MR en dreigen met ‘ondergang’, de Vlaamse uitgevers schermen met tientallen banen schrappen, Kerk & Leven gaat via cd&v. Allen wijzen ze naar Bpost, die “absurde prijzen” zou hanteren, nu de subsidies vanaf juli wegvallen. Bij het postbedrijf zelf klinkt het fijntjes “dat bij harde onderhandelingen vaak de waarheid sneuvelt”. Hoe dan ook: de linkerkant van Vivaldi wil graag dat er extra geld komt voor de uitgevers, bij Open Vld zijn ze enkel bereid te praten over verschuivingen binnen de enveloppe van 98,3 miljoen euro nu al voorziene steun. Mogelijk krijgen de (Franstalige) kranten meer, en verliezen de magazines en vooral Kerk & Leven nog een deel van de koek.
In het nieuws: Alweer gebikkel over extra belastinggeld voor de uitgevers en vzw’s die profiteerden van het krantencontract.
De details: De onderhandelingen tussen Bpost en de krantenuitgevers lopen bijzonder moeizaam: het postbedrijf wil fors meer geld om kranten te bussen. Vervolgens klagen de uitgevers, en dreigen ze met een sociaal bloedbad. Binnen de regering is er dus forse druk van onder meer PS en Ecolo om toch maar weer extra geld te voorzien.
“Dit dossier? Erger van onkruid”, zo klinkt vanmorgen binnen het kernkabinet van Vivaldi. Want alweer moeten de zeven vicepremiers en de eerste ministers zich opmaken voor een rondje ‘krantencontract’. Daarover werden al eindeloos veel boksrondes uitgevochten, met als uniek ‘hoogtepunt’ de begrotingsnacht van oktober 2022.
En kijk: nog steeds is de bokskamp niet afgelopen, vandaag dus opnieuw een aflevering. Nochtans leek alles erop, toen finaal eind 2023 niet overheidsbedrijf Bpost, maar de kleine speler PPP de overheidsaanbesteding van 125 miljoen euro per jaar voor het krantencontract won. De oplossing van Vivaldi, omdat ‘de verkeerde’ won? Het contract schrappen, met een nieuwe uitdoofperiode bij Bpost, die nog zes maanden gesubsidieerd kranten goedkoop mocht blijven bussen aan 75 miljoen euro voor 6 maanden.
In ruil voor hun ‘verlies’ kregen de krantenuitgevers en vzw’s van de zuilen, met onder andere de vakbonden, mutualiteiten en ook Kerk & Leven, de belofte dat er fiscale compensaties gingen komen, die behoorlijk fors oplopen. Zo is voor dit jaar al 15,41 miljoen euro voorzien, voor volgend jaar is dat 36,12 miljoen en in 2026 is er 46,76 miljoen voorzien. Daarna stopt de steun definitief.
Alleen, al maanden is het bijzonder onrustig. Want de ‘verliezers”, grote mediagroepen als DPG Media, Mediahuis en Roularta aan Vlaamse kant, en Rossel en IPM aan Franstalige kant, klagen sindsdien steen en been, zo meldt Het Nieuwsblad. “De deuren van bepaalde kabinetten van vicepremiers zijn letterlijk platgelopen”, zo bevestigt men in regeringskringen.
In realiteit blijkt immers dat Bpost nu veel forsere prijzen wil aanrekenen voor die distributie, “tot drie keer de vorige prijs”, zo is bij de uitgevers te horen. En dat kleinere spelers PPP en ook Proximy wel in theorie konden meebieden op de openbare aanbesteding van het krantencontract, en die zelfs konden winnen, in praktijk toch niet zo snel de markt kunnen en willen overnemen aan lagere prijzen.
Bij Bpost wil men officieel geen commentaar kwijt, maar wijst men die claim van “prijzen die tot driemaal zo hoog zijn”, toch wel van de hand. “Bij harde onderhandelingen sneuvelt vaak de waarheid als eerste.”
Vanuit Rossel en IPM kwamen letterlijk al noodkreten: zij lieten de Franstalige regeringspartijen weten dat “omvallen” een mogelijkheid is, als de overheid niets doet. Bij de Vlaamse uitgeverijen loopt het zo’n vaart niet “maar die maken gretig misbruik van de Franstalige paniek, om ook hun slag te kunnen slaan”, zo merkt men binnen het kernkabinet op.
Waarom dit ertoe doet: De liberalen dachten echt “de draak de nek te hebben omgewrongen”. De vraag is of het dossier nu nog tot een volgend kabinet geraakt, of niet.
De euforie onder de liberalen was bij de finale deal van Vivaldi over het krantencontract in december vorig jaar groot. Eindelijk, na jaren strijd, was men af van dat krantencontract, “de draak”. Dat kostte nog altijd 125 miljoen euro per jaar, een gigantische som in budgettaire moeilijke jaren.
Toen werd afgeklokt op een kost van nog één keer 75 miljoen euro voor Bpost, eenmalig voor zes maanden, én bijna 100 miljoen euro aan die fiscale cadeaus voor de uitgevers en vzw’s tot 2026, als ‘compensatie’ voor het wegnemen van het contract.
Alleen werd die deal de afgelopen maanden systematisch in vraag gesteld. Ecolo legde al meermaals het idee op tafel om de overgangsperiode bij Bpost nog eens met zes maanden te verlengen. Maar dat zagen alle anderen niet zitten, niet in het minst omdat het dan in lopende zaken zou terechtkomen, en zo ad infinito zou kunnen verlengd worden. “Men wil het op één of andere manier toch in leven houden, dat krantencontract”, zo duidt men bij een vicepremier.
Daarnaast is er nu de vraag van de uitgevers, vooral de Franstalige, om toch maar de steun nog op te trekken. PS en Ecolo willen daarvoor fors meer geld uittrekken en ze schermen onder meer met het feit dat de regeling van de ‘witte zones’, de dunbevolkte gebieden waar krantenbedeling duur is, niet goed werkt.
Bij de liberalen geven ze toe dat dat “kan herzien worden”, maar dan wel “binnen de huidige budgettaire enveloppe”. Lees: die 100 miljoen is en blijft het maximum wat men nog wil geven.
Daarbij wijst men erop bij de liberalen dat er nog wel behoorlijk wat geld naar de vzw’s van de zuilen gaat: er is 16 miljoen per jaar voorzien om onder meer het bussen van Kerk & Leven en Visie te compenseren. “Dat kan verschuiven”, zo klinkt het. Al krijgen ze daar vast cd&v-vicepremier Vincent Van Peteghem tegen zich, die altijd fel de belangen van de christelijke zuil in dit dossier behartigde.
Plus, er zijn de magazines, die niet een extra vroege ronde nodig hebben, maar met een veel latere ronde op de dag van Bpost meekunnen. “Ook zij kunnen inleveren”, zo kijkt men onder meer naar Roularta, dat veel meer magazines uitgeeft dan kranten.
“Wij staan voorlopig redelijk geïsoleerd tegen rood en groen”, geeft men bij Open Vld toe. Daar “wil men wel praten”, maar enkel over “verschuivingen binnen het budget”. “Elk scenario moet ook rekening houden met de verschillen in noodzaak tot steun per regio. Het mag geen loutere nieuwe subsidie zijn voor Bpost. En die laatsten mogen ook nog een inspanning doen”, zo klinkt het fijntjes.
Overigens is het haast een zekerheid dat bij de volgende regeringsvorming zeker de Franstalige partijen nieuwe steun of een nieuw soort krantencontract op tafel gaan leggen.
Dus de concurrenten kunnen (zoals verwacht) hun offerte die ze indienden niet naleven. Dat is dan allemaal normaal zeker. Stilletjes aan duidelijk dat bpost de enige speler is die de opdracht kan uitvoeren en hun prijzen naar de overheid toe misschien wel niet zoveel te hoog lagen vermits ze deze nog hoger leggen nu naar de uitgevers toe.