Hoge gasprijzen dwingen vier van de tien glastuinders definitief of tijdelijk te stoppen
Vasco van der Boon 20 mrt 16:55
'Deze hele topsector dreigt onderuit te gaan', waarschuwt voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Nederland in de kas van een bloemenkweker uit haar achterban. Foto: David van Dam voor het FD
Door de gestegen energieprijzen verslechtert de situatie voor de Nederlandse glastuinbouw razendsnel. Inmiddels dreigt 40% van de glastuinders definitief of tijdelijk te stoppen door gebrek aan geld en te hoge kosten, concludeert brancheorganisatie Glastuinbouw Nederland uit een recent onderzoek met Rabobank, ABN Amro en Eneco-dochter AgroEnergy.
Vier op de tien glastuinders kunnen het niet meer bolwerken. Daarmee is het toch al hoge percentage van 20% van glastuinders die eind vorig jaar in een enquête meldden het niet te redden binnen enkele maanden verdubbeld.
Hele sector dreigt onderuit te gaan
'Het is verschrikkelijk', zegt Adri Bom-Lemstra, de begin vorig jaar aangetreden voorzitter van Glastuinbouw Nederland. 'Als er niet snel wordt ingegrepen, gaat dit consequenties hebben in de hele keten, van kennisinstituten als Wageningen tot en met zaadbedrijven, de verpakkingssector en de logistiek. Deze hele topsector dreigt onderuit te gaan.'
Foto: David van Dam
Over de volle breedte kampen ondernemers in de glastuinbouw nu met financiële problemen. Of het nu rozenkwekers, plantenkwekers, tomaten- of paprikatelers zijn, 'bij alle bedrijven staan de marges onder druk.' Vrijwel iedere tuinder spreekt zijn spaarcenten inmiddels aan. Ruimte voor nieuwe investeringen, bijvoorbeeld in energiebesparing of in alternatieven voor gas zoals aardwarmte, hebben de meeste tuinders niet meer.
Super koopt tomaten wel in Marokko
Tot een jaar geleden maakte energie gemiddeld 20% tot 30% van de onkosten van een glastuinder uit. Gas kostte toen 7 tot 20 cent per kubieke meter. 'Dat is geëxplodeerd tot 180 cent rond de kerst. Een vertienvoudiging. Wat zeg ik? Het twintig-, dertigvoudige.'
Door langlopende leveringscontracten en de inkoopmacht van supermarkten slagen tuinders er nauwelijks in deze enorme kostprijsstijgingen door te berekenen aan hun afnemers. 'Als de Nederlandse tomaten het tienvoudige moeten kosten, zegt de supermarkt natuurlijk: ik haal ze wel uit Spanje of Marokko.'
Bank kan tuinder niet meer financieren
Dit heeft niets te maken met tuinders die zo dom of zo slim waren om hun gascontracten wel of niet vast te leggen. 'Vrijwel geen enkele tuinder koopt zijn gas voor 100% op vaste contracten of voor 100% op dagprijzen.' Het merendeel van de glastuinders heeft de helft van zijn gaslevering vastgelegd en koopt de andere helft in op dagprijzen.
Foto: David van Dam
De energiecrisis raakt de hele sector zo hard dat de banken, die nu garant staan voor de energiekosten van de tuinders, volgens hun businessmodellen 'eigenlijk bijna geen enkele tuinder meer kunnen financieren.'
Al maandenlang crisisoverleg
Doffe ellende dus, maar in het licht van de oorlog in Oekraïne aarzelt Bom-Lemstra toch of het woord 'crisis' voor de toestand van de glastuinbouw passend is. 'Als elders mensen moeten vechten voor hun leven, dan past ons op menselijk vlak bescheidenheid om over onze centen te piepen.'
Feit is dat Bom-Lemstra al maanden een formeel als 'crisisoverleg' gedoopt beraad voert van Glastuinbouw Nederland met organisaties en bedrijven als Rabo, Eneco, Plantum, GroentenFruit Huis, Rijk Zwaan, Royal Flora Holland en LTO Nederland. Sinds september vorig jaar, toen de gasprijs al alarmerend omhoogschoot, ging Bom-Lemstra overal 'aan de bel trekken'. 'Van: hé jongens, wat nou als deze hoge energieprijzen langer gaan duren?'
Zelfs VNO-NCW reageerde eerst lauw
De respons was aanvankelijk lauw. Tot aan de kerst reageerde de overheid eigenlijk niet. En zelfs in eigen kring, bij de landelijke werkgeversorganisatie VNO-NCW, kreeg Bom-Lemstra tot aan de kerstdagen te horen dat de glastuinbouw als enige bedrijfstak alarm sloeg.
'Dat is na de kerst wel veranderd, en na de oorlog is opeens alles bespreekbaar.' Bom-Lemstra noemt als voorbeelden haar voorstel om de gasprijzen door de overheid af te laten, of de gedachte om wellicht toch de gaskraan in Groningen wat meer open te draaien. Een paar weken geleden waren dat nog taboes. Nu wil Frankrijk een prijsplafond van 70 cent voor de gasprijs. En staatssecretaris Hans Vijlbrief schrijft de kamer in zijn laatste brief toch ietsje meer Nederlands gas te willen. 'Alles is opeens volatiel.'
Zonder tuindersstroom geen licht
Hier en daar ontmoet Bom-Lemstra bij Kamerleden en ministeries nog wel wat scepsis. In de trant van: de glastuinbouw heeft lang geprofiteerd van goedkoop Gronings gas, de sector had maar wat eerder moeten overschakelen.
Foto: David van Dam
Of zoals in de suggestie van GroenLinks om dan maar even te stoppen met het kweken van bloemen op gas, 'omdat dat een luxeproduct zou zijn', smaalt Bom-Lemstra. 'De glastuinbouw kan nu niet eens van het gas af, want met 9% van het gasverbruik leveren wij 11% van de Nederlandse stroom.' Zonder tuindersstroom gaat het licht uit bij miljoenen Nederlanders.
Overheidsborg voor tuindersgas
Vrijdag kon Bom-Lemstra klimaatminister Rob Jetten en landbouwminister Henk Staghouwer van de urgentie doordringen. Eind april komen die met een reddingsplan voor de glastuinbouw. Daar moet van haar in ieder geval in staan dat de overheid in plaats van de banken borg gaat staan voor de energiecontracten van de tuinders.
En er moet meer en beter doordachte subsidie komen voor alternatieve energiebronnen als gas. 'Want dat we als sector van het gas af moeten en willen, staat buiten kijf.' Aan het telen van bloemen en tomaten op gas komt kortom een eind.
Lees het volledige artikel: fd.nl/economie/1433733/hoge-gasprijze...
Opmerking:
Moeten de wijze mannen en vrouwen in Den Haag toch niet tijdelijk flink aan de energiebelasting en accijns sleutelen.
Met wat aan de BTW rommelen hebben ondernemers helemaal niets.
Door schaarste (productie stop) of door extra hoge energiekosten wordt het eindproduct en daarmee de inflatie alleen maar hoger.