Argentinië glijdt verder af in moeras van inflatie
Dorinde Meuzelaar
BUENOS AIRES -
Koningin Máxima, paus Franciscus en Lionel Messi. Helaas zijn de drie bekendste exportproducten van Argentinië geen afspiegeling van de economie als geheel. Terwijl de munt van het vroegere lievelingetje van de opkomende markten steeds verder verzwakt en de bodem van de schatkist in zicht komt, wordt het voor Argentijnen moeilijker het hoofd boven water te houden.
Het afgelopen jaar liep de inflatie op tot 28%, hoewel de overheid vasthoudt aan 11%. Dat levert bizarre taferelen op in winkels, waar wasmachines en koelkasten soms wel 30% duurder worden in een paar dagen tijd. Volgens Sabine van Ditzhuijzen, die zich twee jaar geleden in Buenos Aires vestigde als filmmaker en videoproducer, is de inflatie al veel langer een probleem. „Toen ik in Argentinië aankwam, kocht ik een fiets voor 800 pesos, omgerekend zo’n €144. Mijn vriend kocht drie weken later dezelfde fiets, die inmiddels al 1000 pesos kostte.”
In november produceerde ik een film waar ik 4000 pesos voor zou krijgen. Door de late betaling zijn deze nu een derde minder waard als ik ze zou willen omwisselen in euro’s.”
„Hier hebben we geen demonstraties zoals in Buenos Aires, maar de inflatie merken we wel”, zegt Gabriel Ballone uit Tres Arroyos, een stadje tussen de pampa’s. „Ik kocht dit weekend kleren. De winkeleigenaar zei me dat wanneer ik een week eerder was gaan winkelen, ik een stuk goedkoper uit was.”
Voor Argentijnen wordt het steeds moeilijker het hoofd boven water te houden, aangezien salarissen niet in hetzelfde tempo stijgen als de inflatie. Van Ditzhuijzen: „Er wordt heel veel op krediet gekocht. Als je hier een goede baan hebt, verdien je rond de €800, maar alles wordt in hoog tempo veel duurder.”
De vraag dringt zich op hoe het zo mis heeft kunnen gaan in een land dat de derde schaliegasreserves ter wereld heeft, een schat aan bodemstoffen, een goed opgeleide bevolking en geen private schulden- of huizenbubbel kent. „Dat komt door een giftige combinatie van overheidsmaatregelen, zoals het controleren van wisselkoersen, kapitaalrestricties en gecentraliseerde prijzen”, zegt Walter Molano, hoofd bij zakenbank BCP Securities. Als voorbeeld noemt hij de elektriciteitsprijzen. „Die zijn in 2002 bevroren, toen een peso een dollar waard was. Elektriciteit is sindsdien niet duurder geworden vanwege subsidies door de overheid, maar de officiële koers van de peso is nu ongeveer acht voor een dollar, en in het zwarte circuit is die koers het dubbele. Prijsdiscipline ontbreekt. Ik heb vrienden in Buenos Aires die de hele winter hun zwembad verwarmen, dat is goedkoper dan je zwembad winterklaar maken.”
Nu is het moeilijk voor te stellen, maar in de jaren negentig was Argentinië het lievelingetje onder de opkomende markten. De economie werd geliberaliseerd en veel logge staatsbedrijven werden geprivatiseerd. Molano: „Op een gegeven moment waren de staatsbedrijven op, dus werd er op grote schaal schuldpapier uitgegeven.”
Die bubbel barstte in 2001, toen markten het vertrouwen verloren dat de schulden terug zouden worden betaald. Het land ging failliet en de economie kromp 30%. In dat klimaat kwam Néstor Kirchner aan de macht, die later werd opgevolgd door zijn echtgenote, de huidige presidente Cristina Fernández de Kirchner. Molano: „De Kirchners werden populair met hun keiharde retoriek tegen de VS, tegen het IMF en tegen de wereldbank. Dat viel goed bij de bevolking, die zijn spaargeld in rook op heeft zien gaan, maar het land vervreemdde zich van de internationale gemeenschap.”
Maar het is tijd voor een toenaderingspoging nu de internationale reserves zijn geslonken tot rond de $28 miljard. Zorgwekkend laag vindt cohoofd onderzoek Jan Dehn van vermogensbeheerder Ashmore. „Wanneer het land niet meer aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen, dreigt opnieuw een faillissement. Al zal het zo’n vaart niet lopen, want Cristina Kirchners termijn loopt in 2015 af en ze wil niet de geschiedenisboeken ingaan als de president die een faillissement niet kon afwenden.”
In plaats daarvan zal Kirchner in aanloop naar de verkiezingen voorzichtig hervormingen inzetten, die het haar opvolger makkelijker maken een andere, meer hervormingsgezinde koers te varen, denkt Dehn. „Harde bewijzen zijn er niet, maar er doen speculaties de ronde dat Kirchner het haar opvolger zo gemakkelijker wil maken, in ruil voor het ontlopen van rechtsvervolging vanwege corruptie.”
Volgens Gabriel Ballone is het te laat om het vertrouwen in de overheid te herstellen. „Als je officiële dollars wil, moet je een formulier invullen bij de belastingdienst, zij bepalen hoeveel dollars je mag kopen. Maar niemand weet waar dat op is gebaseerd. Er worden ook geen structurele maatregelen genomen, de overheid plakt alleen maar pleisters.”